Khi văn hóa, phong tục tập quán Trung Quốc du nhập vào Việt Nam,
tất nhiên có cả hình thức “tiễn người âm” như trên. Từ thông tin này, ta
thấy đây không phải là “sáng kiến” của người Việt. Lập luận này còn được
bổ sung bởi ý kiến của Giáo sư Thượng Minh Thanh. Bằng những chứng
cứ văn bản học, ông cho biết, tuy chưa xác định tập tục này vào nước ta từ
lúc nào nhưng qua áng văn Thập giới cô hồn quốc ngữ văn thời vua Lê
Thánh Tông (thế kỷ XV), trong đó không hề lưu lại dấu vết của tục đốt
vàng mã, chỉ có “thí thực” đầy tính nhân đạo là bố thí thức ăn cho người
sống thiếu đói. Nhưng đến thế kỷ XVIII, trong Vũ trung tùy bút, Phạm
Đình Hổ cho biết bấy giờ đã có “đốt vàng mã là để giúp người chết tiêu
dùng”; Văn tế thập loại chúng sinh của Nguyễn Du có nhắc đến:
Đàn chẩn tế vâng lời Phật giáo
Của có chi, bát cháo, nén nhang
Gọi là manh áo, thoi vàng
Giúp cho làm của ăn đàng thăng thiên
Truyện Kiều cũng có câu:
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc, tro tiền giấy bay...
Lâu nay trong tâm thức dân gian vẫn cho đây là nghi tiết của Phật
giáo, nhưng thật ra không phải, Giáo sư Thượng Minh Thanh cho biết trong
Thiền uyển tập anh - một tác phẩm cổ về Phật giáo Việt Nam, được biên
soạn từ đời Lý “không có dấu vết của tập tục này”. Nhiều người tán thành ý
kiến của Thượng tọa Thích Trực Giáo: “Thay vì bỏ tiền ra mua giấy vàng
mã, tại sao chúng ta không lấy tiền đó dùng vào những việc khác có lợi ích
hơn như bố thí, cứu giúp những người cơ nhỡ, người già neo đơn... đem
những việc mang tính từ thiện này, hồi hướng về cho người mất thì lợi lạc
biết bao, đây gọi là chánh lý “Âm Dương lưỡng lợi” đúng với quan điểm từ
bi và trí tuệ của đạo Phật”.
Niềm tin tâm linh là tin vào chính mình.
Dù không hề thấy cảnh Thiên đàng, cõi Niết bàn cụ thể ra làm sao
nhưng nhiều người vẫn tin nếu sống tốt thì sẽ được lên nơi ấy. Do tin nên
còn đó những người biết sống cho cộng đồng, san sẻ bất hạnh của người
