một ý nghĩ khó chịu và vô ích. Nhưng họ đã lầm, trong một lúc nào đó cần
phải có ý thức về điều này”.
Moravia thích bàn đến điện ảnh. Theo ông điện ảnh đang trải qua một cuộc
khủng hoảng, vì tất cả những bậc thầy của nền điện ảnh hiện thực mới của
Ý đều đã qua đời hay đã già nua. Nói một cách hình ảnh, nền điện ảnh Ý
như một cây có nhiều cành để tồn tại mà người ta đã đốn đi khá nhiều.
Người ta đã thu hẹp những tham vọng của nó. Có nhiều đạo diễn tốt, nhưng
người ta không có được những tham vọng như Fellini, Rosselini, Visconti,
Fasolini…
Về sự nghiệp văn học của ông, Moravia cho rằng ngôn ngữ Ý không biết
đến cuộc cách mạng của những năm khai sáng. Vì vậy người ta viết theo
phong cách Phục hưng cho đến 40-50 năm trước đây. Tiếp đó cuộc cách
mạng đã diễn ra. Về phần ông, ông viết như là một tác giả sau cuộc cách
mạng về ngôn từ đó. Tại sao nó lại diễn ra quá muộn đến thế? Ông trả lời:
“Bởi vì người Ý không nói tiếng Ý. Tiếng Ý là một ngôn ngữ văn học,
người ta viết nó nhưng khi người ta nói thì dùng tiếng địa phương: Tiếng
vùng Venise, Napoli, Milan... Có một ngôn ngữ Ý đích thực đang tồn tại,
giống như sự thống nhất của nước Ý. Có ngôn ngữ Ý nhưng nhiều nhà văn
cứ tiếp tục dùng một thứ ngôn ngữ giả tạo. Tiếng Ý là một ngôn ngữ rất
khó, chỉ vì nó không được hệ thống hóa từ thế kỷ XVIII như tiếng Pháp.
Nó biến đổi không ngừng. Người ta viết một cuốn sách vào năm 1960, hai
mươi năm sau người ta đọc lại và thấy rằng nó khác đi. Nói thế nào nhỉ?
Nó bị han gỉ đi như một đồng tiền bằng đồng ngâm trong nước”.
Trước ý kiến cho rằng các nhà văn Ý ngày nay là những nhà khảo luận
nhiều hơn là tiểu thuyết gia, Moravia trả lời rằng ở Ý chưa bao giờ có nhiều
nhà viết tiểu thuyết. “Tôi là tiểu thuyết gia, gần như là một tiểu thuyết gia
bởi vì những tiểu thuyết của tôi là những vở kịch ngụy trang bằng tiểu
thuyết”. Nói chung tài năng văn học Ý là ở thể loại ký sự hơn truyện ngắn.
Chúng tôi có một nhà văn lớn về truyện ngắn Boccaccio. Ý có một truyền
