thuyết Vorleser của Bernhard Schlink, một tác giả có khả năng soi rọi
những vấn đề quá khứ bằng một cách dẫn giải mới. Một số tác giả Đông
Đức như Thomas Brussig, Ingo Schulze hay Ingo Schramm cũng tìm cách
nói lên tiếng nói của mình. Thế nhưng cũng có những tác giả trẻ, trong đó
cũng có những người có tài, lại hoàn toàn quay lưng với chính trị. Họ muốn
chứng tỏ bản thân chỉ qua những thử nghiệm về cách viết. Nhưng tác phẩm
của họ nhìn chung nông cạn. Nó không đủ chất liệu, không đủ nội dung để
buộc họ phải tìm ra một hình thức viết cần thiết.
* Quả là thế hệ các nhà văn hiện nay đã phát triển những giá trị khác,
những phong cách sống và phong cách viết khác. Dường như chủ nghĩa vị
kỷ ở những năm 70, những trò chơi chữ hậu hiện đại ở thập kỷ 80 hay
trước đó là việc xử lý quá khứ mà thế hệ của ông theo đuổi, đã trở nên lỗi
thời. Ông có cho rằng đó là một nguy cơ đối với văn học hay không?
– Có. Các tác phẩm của họ được viết có phần khá tốt, nhưng thời gian sống
của chúng rất ngắn. Chúng được xây dựng không xuất phát từ sự phản
kháng hay từ những nổi đau mất mát, điều mà theo tôi có một ý nghĩa rất
quan trọng đối với những nhà văn thuộc thế hệ chúng tôi, kể cả các nhà văn
Đức, lẫn các nhà văn nước ngoài. Cách đây vài năm, tôi có nói chuyện với
nhà văn Anh gốc Ấn Salman Rushdie ở London và hai chúng tôi đi tới kết
luận: Chính sự mất mát quê hương – trong trường hợp tôi là Gdansk (trước
đây vốn thuộc Đức, sau Chiến tranh thế giới thứ hai thuộc về Ba Lan - N.P)
và trong trường hợp Rushdie là Bombay - đã dẫn chúng tôi tới một điều ám
ảnh: Đó là sự khao khát hướng tới một cái đã hoàn toàn bị mất đi. Tôi nghĩ,
sự ám ảnh ấy, điều cũng có thể hình thành từ những nỗi đau mất mát khác,
là một cơ sở của sáng tác văn học. Còn cái kiểu “ung dung ngồi viết” sẽ
nhanh chóng cạn nguồn cảm xúc.
* Khi đến Stockholm nhận giải Nobel văn học, trong số những đứa cháu
nội, ngoại của ông, ông chỉ cho những đứa am hiểu các tác phẩm của ông
