Dostoievsky[1]
TÀI NĂNG NGHIỆT NGÃ
Tên ông, độc giả Việt Nam vẫn thường gọi vắn là Đốt. Ông nhà văn người
Nga này viết nên những tác phẩm để đời Anh em nhà Karamazov, Thằng
ngốc, Tội ác và trừng phạt sinh vào một ngày thu: 30.10.1821.
Không phải ai cũng chịu được văn chương của Đốt, nhiều độc giả thế kỷ
XIX, thế kỷ XX chê ông ở lối hành văn lắm khi cứ lủng củng, câu cú không
được chấm phẩy, ngắt quãng nhịp nhàng, các nhân vật nếu không là “những
con quỷ” thì cũng rất dị hợm, sinh tồn trong một thế giới thường là xám
mưa, ảo não, thê lương như trong cơn ma mị nặng nề. Đốc tờ Chiz - một
bác sĩ thần kinh chuyên nghiên cứu văn chương của Đốt đã thống kê: ¾ các
nhân vật của Đốt nếu không mắc bệnh thần kinh thì cũng thường xuyên
trong trạng thái bất cân bằng. Những cây đa cây đề của nền văn học Nga
cũng không mấy thiện cảm với Đốt.L.Tolstoy, chẳng hạn, cho rằng “không
thể coi” Anh em nhà Karamazov “là một tác phẩm văn học nghệ thuật
được”. I.Turghenev thì không nề hà gọi Đốt là “cái mụn trứng cá xấu xí trồi
lên giữa bộ mặt văn chương nước Nga”; V.Nabokov - người tạo ra “nàng
Lolita” lại còn riết róng hơn “Hết thảy những tác phẩm của Dostoievsky
đều lê thê, vô bổ, nhạt nhẽo, chỉ mang đến cho độc giả những ấn tượng rẻ
tiền”. Ấy nhưng, đem so ra, ảnh hưởng của Đốt đối với những nhà văn hậu
