trò mới đi tù về đâu có nhiều nhặn. Nhưng tư thế của ta lúc này là tư thế
của vị đại diện chính quyền dân chủ cộng hòa, không thể run rẩy.
Vận hết sức bình sinh, Liệu giơ cao Quốc ấn vài lần, đưa đi đưa lại
cho các góc cùng xem. Cuộc “cử tạ” phải kéo dài vì người bắt đầu nhảy
lên, tung mũ nón. Cũng may là ông “lực sĩ bất đắc dĩ, mặt hết đỏ lại sang
tái, đã không để rơi ấn xuống sân Ngọ Môn. Rồi nó được chuyển sang tay
Cù Huy Cận có thể hình tròn trĩnh, “phù hợp” hơn.
Cảnh tượng trên được Nam Phương hoàng hậu theo dõi từ một khung
cửa sổ trên điện Kiến Trung, cùng với Bảo Long, từ nay đã thành cựu thái
tử. Khi nhà vua, giờ là công dân Vĩnh Thuỵ trở về đó, bà mới thở phào,
quên đi cái hình dung kinh khủng trước đó, mình là hoàng hậu Mari
Antoinette cùng chồng, vua Louis XVI bị chặt đầu. Cuộc cách mạng này,
vậy là có vẻ không tắm máu như cái cuộc ở Pháp cách nay một thế kỉ rưỡi.
Nhưng một nỗi buồn mênh mang lại ập đến.
Trần Huy Liệu hồ hởi, tất nhiên. Sự kiện không phải chỉ là việc Bảo
Đại thoái vị. Cái chính, lớn lao nhất, là từ đây đất nước không còn cái chế
độ phong kiến đã tồn tại cả nghìn năm nay. Những đặc quyền đặc lợi rồi sẽ
hết. Còn lại, là sự bình đẳng giữa mọi công dân, là tự do, dân chủ. Đó là
những lý tưởng ông hằng mong mỏi.
Bây giờ nhớ lại tôi nghĩ nếu đời người ta, tình yêu đầu tiên vẫn là tình
yêu ngây thơ nhất, thắm thiết nhất, say mê nhất, thì nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa của chúng ta, theo chủ quan của tôi, cái phong vị của những
ngày đầu sau cuộc Tổng khởi nghĩa thắng lợi vẫn đậm đà nhất, nhớ lâu
nhất. (Hồi kí trên)
