nhà và đám giúp việc đều ăn nói khẽ khàng lối gia giáo, giấy rách giữ lấy lề
- dù gia sản đã không còn sung túc.
Ông chủ là Nguyễn Văn Ngọc, một tên tuổi cự phách của làng giáo,
giới trí thức “cũ”. Liệu đã đọc nhiều bài của ông trên tạp chí Nam Phong
những năm hai mươi - ba mươi, biết tới xu hướng tồn cổ trong những cuốn
“Tục ngữ phong dao”, “Truyện cổ nước Nam”, “Đào nương ca”, “Cổ học
tinh hoa”... Nguyễn Văn Ngọc mất năm 1942, khi đang là đốc học Hà
Đông. Đứng về mặt lí lịch, theo cách nhìn “mới”, tư dinh nhà quan không
thể là chỗ tin cậy. Nhưng Nguyễn Xuân Bích, cậu sinh viên trường Y, con
trai ông Ngọc, lại là cơ sở từ trước tháng 8 năm 1945 của Trần Quốc
Hương, người hay hoạt động trong thanh niên học sinh, trí thức. Vả chăng
đây là gia đình “nghiêng về” chữ nghĩa, trí thức hơn là quan lại.
Ngày ra trụ sở ngoài phố, tối về biệt thự Hoa hồng, ông bộ trưởng
Thông tin - Tuyên truyền ngày càng để ý đến Sửu, bà chị của Bích. Dường
như đây là một hình ảnh ông, cũng như nhiều chàng học sinh, từng biết tới,
nghĩ tới, khi cô bé Sửu đứng bán hàng trong hiệu sách Đông Hưng Long
thư quán của cha ở 49 - 51 Hàng Đường. Trắng trẻo, đẹp một cách buồn bã,
người đàn bà hai con có lối chăm sóc khách ý nhị. Những cán bộ Việt Minh
quen tù đày hơn ở nhà, giờ được hưởng cốc nước gừng, bát lục tàu xá giữa
đêm đông, đều cảm thấy ấm lòng. Càng lặng lẽ, bà càng gây sự tò mò. Một
buổi tối, Liệu giữ Sửu lại, sau những cảm ơn thông thường là lời thăm hỏi
gia cảnh. Cảm thấy tin cậy, Sửu kể về những trớ trêu đã trải qua. Không
được học nhiều, vào loại “con nhà” bị cấm đọc Truyện Kiều, nhưng hầu bố
đèn sách bấy nhiêu năm, bà có vốn văn hóa không nhỏ.
Dần dà, sự khép nép gia giáo và nỗi sợ “quan cách mạng” nhường chỗ
cho thân tình, tin tưởng. Ban ngày, giữa bộn bề, Liệu bắt gặp mình nghĩ về
người đàn bà đã hai con, chị ta đang làm gì nhỉ, có nghĩ gì đến mình...
Những câu chuyện với Sửu làm Liệu thay đổi nhiều suy nghĩ. Chẳng hạn,
bố chồng bà, đã làm đến thượng thư, lại sinh hoạt rất đạm bạc, thanh bần
