gì, nhưng dù sao cũng làm dịu sự hung hăng của phái hiếu chiến trong
chính phủ de Gaulle, “tiện thể” kéo về những trí thức có tiếng như Trần
Hữu Tước, Trần Đại Nghĩa, Võ Quý Huân… Còn trong nước, Cụ Hồ phát
động Tuần lễ Vàng, diệt giặc đói, giặc dốt. Những nhà buôn yêu nước cảm
mến Cụ Chủ tịch dốc túi cho chính quyền. Nhiều nhất là ông Trịnh Văn Bô,
tới cả hàng nghìn cây vàng để mua vũ khí, còn vợ ông, bà Hoàng Thị Hồ,
phải “chạy” thuốc phiện, gái cho đám Tàu Tưởng Lư Hán, Tiêu Văn.
Những hoạt động ngoại giao, nội trị tỏ rõ sự khôn khéo, tầm nhìn xa
của Hồ Chí Minh. Từ chỗ “tay không bắt giặc” (nói thế liệu có quá?), trứng
treo đầu đẳng mà giữ được chính quyền, kéo dài hòa bình ra đến hơn một
năm, phải đánh giá vai trò lãnh tụ là kiệt xuất. Đã chìa tay ra với Truman,
Staline, cả de Gaulle ra đều bị lạnh lẽo, mà làm được vậy, dần dần gây
dựng lực lượng chuẩn bị cho cuộc chiến tranh không thể tránh khỏi, Hồ Chí
Minh xứng đáng là biểu tượng dân tộc.
Trần Huy Liệu là đàn em Cụ Hồ về tuổi tác, cảm phục tài ứng biến, sự
lịch lãm, sức tập hợp, thuyết phục của Cụ. Nghĩa là CHỊU. Nhưng ông có
những điểm nhìn riêng. Ngoài lòng căm thù người Pháp đô hộ, bóc lột, trí
thông minh hơn người, tài hùng biện và một quá khứ đầy tiếng tăm, ông lại
thiếu hẳn những đức tính của chính khách: sự khôn khéo, biết nín nhịn, khi
nào thì tiến, khi nào phải thoái. Ông lại cũng chả có một “tinh thần kỉ luật”
dồi dào dù dư biết đã trong đoàn thể là phải chấp hành lãnh tụ tối cao.
Những hành động của Liệu làm người ta nghĩ đến hai chữ “tả khuynh”.
Điều đầu tiên làm Liệu ức là việc Đảng Cộng sản tuyên bố giải tán.
Tôi biết tin này khi từ Nam Định lên Hà Nội, đọc báo Cứu Quốc dọc đường
thấy đăng bài Đảng tuyên bố giải tán. Khi đến Hà Nội, tôi phải làm ngay
cái công việc là triệu tập các nhà báo tại nhà hội quán Khai Trí Tiến Đức cũ
để đồng chí Trường Chinh tuyên bố và giải thích về việc này. Hôm ấy, tôi
có một ấn tượng không đẹp, vì bọn nhà báo vẫn nghi ngờ và hỏi vặn vẹo
mãi. Cố nhiên là tôi không nghi ngờ về sự tồn tại của Đảng. Nhưng tôi băn
