Nhưng đấy chỉ là tâm trạng. Liệu không thể ngờ ra Côn Lôn, anh được
hưởng một cuộc sống vật chất không đến nỗi nào. Thịt cá có lúc ê hề, gông
cùm chả phải lúc nào cũng xủng xoảng. Việc đi lại trong từng khám khá
thông thoáng.
Nhưng dù sao cũng là đời thằng tù, cấm cố, khác hẳn những lúc “nếm
náp” vị khám Lớn trong đất. Sau này ra tù về Hà Nội, Liệu “kể” lại cho
công chúng đời sống ngoài đảo trong thiên hồi kí “Côn Lôn kí sự”, đăng
báo rất ăn khách. Không căm hờn chứa chất quá, cũng chả thi vị hóa, “Côn
Lôn kí sự” có giọng điệu bình thản, tỉ mẫn những chi tiết nhân bản.
Nụ cười ở trong nhà tù nhiều khi rất có ý nghĩa. Trong đầu óc chứa
muôn vàn những nỗi đau đớn cùng muôn vàn những điều căm tức do một
cuộc thất bại gây nên, gặp nhau muốn ôm nhau mà khóc nhưng lại thay cho
trận khóc bằng một nụ cười. Người nhận nụ cười ấy thấy như bị một luồng
điện truyền khắp mình, cũng trả lời bằng một nụ cười khác. Những người ở
xã hội ngoài thường được tiếp xúc với nhau một cách dễ dãi nên trong khi
gặp nhau ít gây cho nhau được cái cảm giác sâu xa, chớ những người ở
trong nhà tù, năm chừng mười hoạ nhờ cái khe cửa hay cái kẽ vách mà xa
nhau có dịp gần nhau, thì cái giờ khắc ấy không thể lấy tiền bạc mà đánh
giá được. Lắm lúc gặp nhau ở tận xa xa, chỉ được trông thoáng nhau coi
vóc người gầy hay béo, sắc mặt buồn hay vui để đoán sức khoẻ cùng tinh
thần của nhau. Lắm lúc mình trông thấy bạn mà bạn không trông thấy
mình, cũng cứ việc nhìn cho tới khi không còn tăm bóng.
Năm năm trời ấy, Liệu đã chuyển từ lập trường Quốc dân đảng sang
Cộng sản, dù trong xương tuỷ anh vẫn là người “Dân tộc chủ nghĩa” như
luật sư Monin đã “định danh” hồi còn ở Sài Gòn. Anh có khối rắc rối sau
này vì sự thay đổi ấy.
Âm mưu vượt biển, tìm tri âm mới, so đo lại tư tưởng, tình cảm là sinh
hoạt thường ngày. Nó còn sôi nổi, bận tâm trí hơn nỗi lo đối phó với đám
