Cái cốt yếu, cái anh hoa, cái tường vi hương tính, cái kỷ độ phát tiết
phiêu bồng, đố ai dám biết mình tiên đoán được cho ru! Mỗi kẻ trong
chúng ta đều có rõ những niềm vui lừng vai phố chị, những nỗi sướng chấn
động khe em, ấm cúng tại chính cái chốn cái nơi mà không có gì của ban sơ
dám lên lời hẹn ước sẽ mai sau là tổ vọng tự ban đầu. Những niềm trước
vui sướng đó còn lưu lại trong ta xiết bao ngậm ngùi tiếc thương tơ tưởng
mãi, những cựu tình vàng sự bốc ô hinh, những vân yên về sau sầu bến cũ,
những thứ đó lung trạo đến thế nào mà xui ta nhớ nhung tới cái độ yêu dấu
luôn cả những khốn đốn vô ngần ta phải chịu, nếu những khốn đốn nọ giúp
ta thâu góp được những vui kia. Chúng ta đứa nào cũng đều có khoan khoái
lạ thường lúc gặp lại những thằng bạn cũ, mà thấy lại những diễm kiều
huyền ảo của những kỷ niệm tồi tàn.
Chúng ta biết gì đâu, ngoài cái điều: có những điều kiện khôn hiểu gây
mạch đời dào dạt cho chúng ta. Chân lý của con người nằm tại đâu như
vậy?
Chân lý không phải là cái gì có thể minh giải, minh thị, biểu minh được.
Nếu trong đám đất này chứ không trong đám đất khác, cây cam đâm rễ
mạnh và kết trái nhiều, thì đám đất đó là chân lý của cam. Nếu tôn giáo nọ,
nếu văn hóa nọ, nếu giai độ giá trị nọ, nếu thể thức hoạt động nọ, chứ
không phải thể thức kia, giai độ văn hóa tôn giáo kia, giúp cho nảy nở viên
mãn trong con người ta nỗi sung thiệm lai láng vuông tròn, và giải phóng
được trong mình con người ta một vị lãnh chúa lộng lẫy vốn không tự giác
được chính mình từ trước, thì quả thật cái giai độ giá trị nọ, cái văn hóa
dưỡng dục nọ, cái thể thức hoạt tồn nọ, chính là cái chân lý của người ta.
Còn luận lý học? Thôi xin nàng luận lý học hãy cứ liều liệu mà xoay xở để
mài miệt biện minh cho đời sống đó nhé.
Suốt tập sách này tôi có kể một vài kẻ trong cái số người dường có nghe
theo tiếng gọi của khuynh hướng tối thượng, đã có chọn sa mạc hoặc hàng
không, cũng như những kẻ khác ắt có chọn cổng vào tu viện; nhưng tôi chỉ
vi bội mục đích của tôi, nếu tôi đã tỏ ra có vẻ như muốn nhiếp dẫn các bạn
