chân phải bị cùm của anh bắt đầu giật giật; với một lóe chớp kinh hoàng,
anh nhận ra rằng bọn tubốp đang tháo xích cho mình. Tại sao? Có điều gì
ghê gớm sắp xảy ra đây? Anh nằm yên, cổ chân phải không còn cảm thấy
trọng lượng quen thuộc của dây xiềng, tai nghe thấy khắp hầm tàu tiếp tục
vang lên những tiếng lách cách khác và tiếng xích sắt bị kéo lên loảng
xoảng. Thế rồi bọn tubốp bắt đầu gầm thét và quất roi vun vút. Kunta biết
như vậy có nghĩa là bọn anh phải xuống khỏi ván nằm. Tiếng kêu hoảng
loạn của anh hòa vào một hỗn tấu cuồng loạn, bất thần của những la thét
bằng nhiều thứ tiếng khác nhau khi đám tù nhân nhổm người giật lùi lại,
đầu vào những xà gỗ trên trần.
Roi quất xuống giữa những la thét đau đớn trong khi từng cặp tù nhân
nối nhau nhảy sầm sầm xuống lối đi giữa các dãy ván nằm. Kunta và anh
bạn bị cùm chung người Uôlôf nép vào nhau, quằn quại dưới những roi đòn
vụt lui vụt tới. Rồi những bàn tay thô bạo tóm lấy cổ chân họ kéo qua lớp
cặn bẩn lầy nhầy trên ván nằm, xô xuống cái mớ bùng nhùng những tù
nhân khác mắc vào nhau giữa lối đi, tất cả đều rống lên dưới làn roi của
bọn tubốp. Vặn mình và oằn oại một cách vô hiệu để tránh đòn, Kunta
thoáng thấy những bóng người chuyển động trên nền sáng của cửa hầm để
ngỏ. Bọn tubốp đang kéo những tù nhân đứng dậy - hết cặp này đến cặp
khác - rồi vừa đánh vừa đẩy họ loạng choạng trong bóng tối về phía cầu
thang cửa hầm. Lảo đảo bên người bạn cùm Uôlôf, Kunta cảm thấy như
chân mình không còn dính vào cơ thể nữa; trần truồng, mình bê bết cặn
bẩn, anh cầu trời khấn phật phù hộ cho mình khỏi bị ăn thịt.
Tia sáng đầu tiên giữa thanh thiên bạch nhật sau gần mười lăm ngày
dưới hầm tối, như một nhát búa bổ mạnh vào khoảng giữa hai mắt Kunta.
Anh chệnh choạng, đau nhói như nổ con ngươi và vung bàn tay không bị
cùm lên che mắt. Đôi chân trần cho anh biết là mình đang bước trên một
cái gì lắc lư nhè nhẹ từ bên này qua bên kia. Anh quờ quạng tiến lên như
người mù, mắt tuy nhắm nghiền, lại lấy tay bịt chặt, vẫn lọt chút ánh sáng
cay xè. Cố gắng một cách vô hiệu để thở qua hay lỗ mũi bị rỉ vít chặt, anh
