Đến giữa chiều thì họ hoàn toàn hóa dại: say khướt, hát ông ổng, nhảy
cẫng như điên từ đầu phố đến cuối phố, huýt sáo và chớt nhả gọi những phụ
nữ đi ngang qua, cãi nhau và văng tục om sòm, và cuối cùng xoay ra gây sự
đánh nhau, mới đầu chỉ đẩy hoặc thụi - trong khi những đám đông gồm
những kẻ cũng như họ xúm lại xung quanh để cổ vũ - rồi kết thúc bằng các
miếng cắn tai, móc mắt, đá vào hạ bộ, bằng những vết thương đẫm máu hầu
như bao giờ cũng phải cậy đến sự cấp cứu của me-xừ. Kunta cảm thấy ngay
cả những thú dữ ở quê hương anh cũng còn có phẩm giá hơn đám sinh vật
này.
Bel luôn luôn kể chuyện về những người da trắng bị phạt roi vì tội
đánh vợ và bị xử tù một năm vì hiếp dâm. Chị cũng hay kể chuyện người
nọ đâm hoặc bắn chết người kia, tội này bị xử sáu tháng làm nô lệ. Song dù
họ có sính dùng bạo lực với nhau bao nhiêu đi nữa, thì kinh nghiệm cá
nhân vẫn cho Kunta biết rằng họ còn thích dùng bạo lực đối với người da
đen hơn thế. Chính một đám đông những người da trắng nghèo - cả nam
lẫn nữ - đã la ó, giễu cợt và thọc que vào người anh cùng các bạn cùm bị
giải từ con xuồng lớn xuống. Chính một giám thị da trắng nghèo đã quất roi
thỏa sức lên lưng anh ở đồn điền me-xừ Jon. Chính bọn truy bắt nô lệ thuộc
loại "cặn bã da trắng nghèo hèn" đã lấy việc chặt chân anh làm vui thích
đến thế. Và anh đã từng nghe nói về những người chạy trốn bị bọn "tuần
cha tuần bổ" tóm được, chúng không cho họ lựa chọn mà tống cổ họ về đồn
điền cũ sau khi hành hạ thân tàn ma dại không còn nhận ra được nữa - và
thiến dương vật. Anh chưa bao giờ có thể hình dung ra nổi tại sao những
người da trắng nghèo lại ghét người da đen đến như vậy. Có lẽ, như bác vĩ
cầm đã nói với anh, đó là tại bọn da trắng giàu; bọn này có tất cả những gì
mà họ không có: của cải, quyền lực và tài sản, kể cả những nô lệ được cho
ăn, cho mặc, cho nhà ở, trong khi họ phải vật lộn để sống còn. Nhưng anh
không thể cảm thấy thương hại họ chút nào, mà chỉ ghê tởm sâu sắc, một
nỗi ghê tởm đã trở thành giá băng cùng với năm tháng trôi qua, bởi lẽ một
cái rìu do một kẻ trong bọn họ vung lên đã vĩnh viễn kết liễu một cái gì mà
