bà già ở nước chú có kể chuyện cho con cháu nghe không?" Kunta nói có.
"Thế thì tui kể cho chú nghe một chuyện. Về cách trưởng thành ở quê tui".
"Tui còn nhớ thủ lĩnh của dân tộc Akan bây tui thường ngồi dư thế nào
trong chiếc ghế to tướng làm bằng răng voi và bao giờ cũng có một người
cầm lọng che trên đầu ông. Rồi bên cạnh là người kiểu dư thông ngôn cho
thủ lĩnh. Ông muốn nói gì hay ai muốn nói với ông, chỉ độc một cách là
thông qua người í. Lại có một chú bé ngồi dưới chân thủ lĩnh nữa. Chú bé
này tượng trưng cho linh hồn của thủ lĩnh, và chạy tin truyền dững sứ điệp
của thủ lĩnh cho dân chúng. Chú bé này mang một thanh gươm dày bản,
cho nên ai thấy chú ta đến là biết đích xác chú là người thế nào. Nhớn lên,
tui thành chú bé í chạy tin trong nhân dân. Chính là dư thế người da trắng
đã bắt tôi cách í"
Kunta toan nói thì ông già Gana đã giơ tay lên ngăn lại.
"Đấy chưa phải là kết thúc câu chuyện. Điều tui muốn nói tới là: trên
chóp cái lọng của thủ lĩnh, có khắc một bàn tay cầm một quả trứng. Cái này
nhằm biểu người thủ lĩnh phải dùng quyền lực thận trọng dư nâng trứng.
Và cái người làm thông ngôn cho thủ lĩnh bao giờ cũng cầm một cây
trượng. Trên cây trượng có khắc một con rùa. Rùa nhằm biểu chìa khoá cho
cuộc sống là nhẫn nại". Người Gana ngưng một lát. "Và có một con ong
được khắc trên mu con rùa í. Nhằm biểu rằng không vòi nào châm qua nổi
mu rùa cứng rắn".
Trong ánh nến chập chờn của căn lều, người Gana tạm ngừng, "Đó là
điều tui muốn truyền đạt cho chú, điều tui đã học được trên đất người da
trắng. Cái chú cần biết nhất để sống ở đây là sự kiên nhẫn - với một cái mu
cứng". Nếu ở Châu Phi, Kunta dám chắc con người này phải là một
kintangô hay một alcala, nếu không phải đích thị một thủ lĩnh. Song anh
không biết phát biểu những cảm nghĩ của mình như thế nào và anh chỉ ngồi
yên đó, không nói gì.
