mắt; điều đó anh đã đoán trước, nhưng lý do khiến chị khóc làm cho anh
ngạc nhiên "Xưa nay tui vẫn cảm thấy ông cụ là người cha mà tui chưa bao
giờ biết mặt", chị nức nở, "Không biết vì sao mà tui không thổ lộ với ông
cụ điều í, nhưng từ nay về sau, ông cụ không còn đây nữa, chắc sẽ không
bao giờ lại như xưa". Chị và Kunta lặng lẽ ăn bữa tối trước khi ủ Kitzi cẩn
thận đề phòng đêm mùa thu lạnh, bồng theo đến cùng với những người
khác "ngồi bên kẻ quá cố" cho tới khuya.
Kunta ngồi hơi tách khỏi ra những người khác, với con bé Kitzi không
ngừng giãy giụa trong lòng suốt đầu giờ cầu nguyện, và hát khe khẽ, rồi chị
Manđi bắt đầu rì rầm nói chuyện, hỏi có ai nhớ là có bao giờ ông cụ nhắc
đến bà con họ hàng nào còn sống không. Bác vĩ cầm nói: "Một bận đã lâu,
tui nhớ là cụ có nói rằng cụ không biết mặt mẹ. Tui chỉ nghe cụ kể về gia
đình có vậy thôi". Vì trong bọn họ, bác vĩ cầm là người gần gũi ông cụ
nhất, và nếu có ai biết gì thì đó ắt chỉ là bác, cho nên mọi người quyết định
rằng có lẽ không cần phải báo tin cho ai cả.
Một đoạn kinh nguyện nữa, một bài hát nữa, rồi thím Xuki nói "Tuồng
như từ bao lâu nay, ông cụ vẫn là người làm của ai đó trong họ nhà Uolơ.
Tôi có nghe cụ kể là hồi còn bé, mexừ vẫn cưỡi trên vai cụ, hóa nên tui đồ
rằng vì thế, sau này khi có đại sảnh riêng, mexừ mới đưa ông cụ về đây".
"Mexừ cũng rất buồn", Bel nói. "Mexừ biểu tui nói với tất cả các bác,
các anh, các chị mai nghỉ làm việc nửa ngày".
"Tốt, ít ra ông cụ cũng sẽ được chôn cất tử tế", người vừa nói là Ađa,
một nữ lao công làm đồng, mẹ thằng bé Nâuơ đang thản nhiên ngồi bên
cạnh "Có nhiều ông chủ chỉ cho phép ngừng làm việc vừa đủ để đến ngó
mặt người nhọ chết đúng một cái trước khi cái xác còn ấm bị rúi xuống ba
tấc đất".
"Ờ, tất cả những người trong gia đình Uolơ đều là những người da
trắng tốt bụng, cho nên chúng ta ở đây, không ai phải lo lắng vì chuyện í",
