Sau khoảng hai tuần trăng, gió hamáttan tắt cũng đột ngột như khi nó
bắt đầu nổi lên. Trong không đầy một ngày, không khí trở nên yên tĩnh, trời
lại quang. Trong vòng một đêm, lũ lượt các cô vợ lẻn về với chồng, rồi các
bà thông gia gửi cho nhau những món quà nhỏ và dàn hòa các cuộc cãi vã
trong khắp làng. Nhưng năm tuần trăng dài của mùa khô mới chỉ qua được
một nửa. Mặc dầu thực phẩm còn nhiều trong kho, các bà mẹ chỉ nấu
nướng với số lượng nhỏ vì không ai, kể cả những đứa trẻ thường thường là
háu đói, cảm thấy muốn ăn nhiều. Ai nấy đều bị sức nóng mặt trời hút kiệt
sức và dân làng ít trò chuyện hơn, chỉ quanh quẩn làm những điều cần phải
làm mà thôi. Trâu bò của làng gầy rộc với những bộ da nứt toác, những
mụn lở to tướng thành nơi cho ruồi trâu đẻ trứng. Những chú gà còm mọi
khi chạy quang quác khắp làng, nay im thin thít và nằm nghiêng trên đám
bụi, cánh xòa ra và mỏ há hốc. Cả đến lũ khỉ giờ cũng ít khi thấy ló mặt
hoặc thấy tiếng, vì phần lớn đã chuồn vào rừng nhiều bóng râm hơn. Và
Kunta nhận thấy bầy dê, trời nóng, ngày càng ít chịu ăn cỏ, đã trở nên bồn
chồn và gầy đét.
Vì một lý do nào đó - có lẽ là vì nóng nực hay có lẽ chỉ vì chúng đã
lớn hơn - Kunta và các bạn chăn dê, suốt gần sáu tuần trăng ngày nào cũng
ở với nhau ngoài bãi, nay bắt đầu tản ra đơn lẻ mỗi đứa với đàn dê nhỏ của
mình. Điều đó xảy ra được mấy ngày rồi Kunta mới nhận ra rằng trước đó
nó chưa bao giờ hoàn toàn tách khỏi người khác trong bất cứ khoảng thời
gian nào thực sự dài dài một chút. Nó nhìn sang chỗ những đứa khác và
đàn dê của chúng ở đằng xa, rải rác trong cái im lặng của bãi hoang chói
chang nắng. Quá chỗ chúng nó là những cánh đồng, ở đó nông dân đang cắt
những đám cỏ đã mọc từ mùa gặt trước. Những đụn cỏ cao họ vun lại để
phơi khô dưới nắng, dường như lượn sóng và lung linh trong hơi nóng.
Lau khô mồ hôi trán, Kunta có cảm giác là dân làng mình bao giờ
cũng đang phải chịu đựng một gian khổ này hay một gian khổ khác - một
cái gì bất tiện hoặc khó khăn, hoặc ghê sợ, hoặc đe dọa đến bản thân đời
sống. Nó nghĩ về những ngày nóng cháy và những đêm lạnh giá tiếp ngay
