sau đó. Và nó nghĩ về những trận mưa kế liền theo biến làng xóm thành
một vùng lầy và cuối cùng tràn ngập các lối đi cho đến khi dân làng phải
dùng xuồng để qua lại những quãng mà lúc bình thường họ vẫn đi bộ. Họ
cần mưa như cần nắng, nhung hình như những cái đó bao giờ cũng quá
nhiều hoặc quá ít. Ngay cả khi dê béo mập và cây cối nặng trĩu hoa trái, nó
cũng biết đó là thời kỳ mà số hoa màu thu hoạch vào vụ mưa trước sắp cạn
trong các kho dự trữ gia đình và điều đó sẽ dẫn tới mùa đói kém, dân làng
sẽ thiếu ăn, thậm chí một số sẽ chết, như chính bà nội Yaixa mà nó hằng
nhớ thương tha thiết.
Mùa gặt là một thời kỳ hạnh phúc - và sau đó là hội mùa nữa - nhưng
nó kết thúc quá sớm và rồi mùa khô nóng nực và dài dặc lại đến, với cái gió
hamattan gớm ghiếc, suốt thời kỳ ấy Binta luôn luôn quát tháo nó và đánh
Lamin, đến nỗi nó cảm thấy gần như ái ngại cho thằng em nhỏ vòi quấy.
Trong khi lùa dê trở về làng, Kunta nhớ lại những câu chuyện nó đã
nghe bao lần hồi còn nhỏ bằng Lamin, nói về nỗi cha ông xưa đã luôn luôn
sống qua những hãi hùng và nguy hiểm như thế nào. Kunta đoán là từ xửa
từ xưa đời người đã vất vả. Có lẽ rồi vẫn sẽ mãi mãi thế .
Giờ đây, mỗi buổi chiều trong làng, alimamô hướng dẫn cầu Chúa Ala
mang mưa tới. Rồi một hôm, làng Jufurê tràn đầy phấn khởi khi vài cơn gió
nhẹ tung bụi lên - vì những cơn gió đó có nghĩa là sắp mưa. Và sáng hôm
sau, dân làng ra tụ tập ngoài đồng, tại đây nông dân châm lửa đốt những
đống cỏ cao họ đã chất lên, và những làn khói dày cuồn cuộn bốc lên trên
cánh đồng. Nóng đến độ gần như không chịu nổi, nhưng đám người ròng
ròng mồ hôi vẫn nhảy múa và hoan hô, còn bọn trẻ lứa kafô đầu thì đua
nhau chạy quanh, hò hét, mỗi đứa đều cố sao bắt được những mớ tro mang
lại may mắn đang bay vật vờ như lông chim…
Hôm sau, những cơn gió nhẹ bắt đầu tãi lớp tro vụn ra khắp cánh
đồng, làm đất thêm màu mỡ để trồng cấy một mùa khác. Giờ đây, nông dân
bắt đầu bận rộn cuốc xới đánh những luống dài sẵn đón hạt giống - vào cái
