tự kiềm chế nổi. Chiếc mũ quả dưa đen đội lệch trên đầu, đôi bàn tay hộ
pháp nhấc bổng đứa bé lên trên không, anh kêu lên: "Mẹ ạ, mẹ có nhớ con
đã nói gì mấy mẹ không, con sẽ nói cho các con con biết dững gì mẹ đã nói
mấy con!" Mặt ngời sáng, anh trịnh trọng ngồi xuống trước lò sưởi, bế
thằng Vơjơl trong lòng, nói với nó bằng giọng nghiêm trang như thể đang
làm một nghi thức nhỏ: "Nghe đây, con trai! Cha sẽ nói con nghe về cụ
ngoại con! Cụ là một người Phi, cụ biểu tên cụ là "Kunta Kintê". Cụ gọi cái
đàn bằng Kô, con sông bằng Kămby Bôlônggô và một lô các thứ khác nữa
bằng dững tiếng Phi. Cụ kể là cụ đang chặt cây để làm cho em trai một cái
trống thì có bốn người lẻn đến đằng sau bắt lấy cụ. Rồi một cái tầu to đưa
cụ qua miền nước nhớn đến một chỗ gọi bằng Nơplix. Rồi cụ chạy trốn bốn
lần, khi cụ định giết dững kẻ bắt cụ thì họ chặt phăng nửa bàn chân của
cụ!"
Giơ cao đứa nhỏ, anh quay mặt về phía Kitzi: "Và cụ nhảy chổi mấy
một người bếp nữ ở đại sảnh tên là Bel, rồi hai người đẻ một con gái - và
đây là người con gái í, bà nội con đang cười mấy con đấy!" Matilđa tán
thưởng, nét mặt cũng nở nang, tươi rói như Kitzi; mắt Kitzi ướt đẫm những
giọt lệ yêu thương và tụ hào.
Vì chồng đi xa luôn, nên Matilđa bắt đầu tiêu nhiều thì giờ buổi tối với
bà nội Kitzi và sau một thời gian, hai mẹ con góp khẩu phần lại, ăn bữa tối
với nhau. Bao giờ Matilđa cũng đọc kinh trong khi Kitzi lặng lẽ ngồi chắp
tay và cúi đầu. Sau đó Matilđa cho con bú, rồi Kitzi hãnh diện ngồi ôm bé
Vơjơl trong lòng, đu đưa và âm a hoặc hát khe khẽ trong khi chiếc đồng hồ
đứng kêu tích ta tích tắc và Matilđa ngồi đọc quyển Kinh Thánh cũ nát.
Mặc dù điều đó không trái với luật lệ của ông chủ, Kitzi vẫn phản đối đọc
sách báo - nhưng đây là Kinh Thánh nên bà dỗ rằng không có hại gì.
Thường thường không lâu sau khi đứa bé ngủ, Kitzi bắt đầu gà gật và nhiều
khi lẩm bẩm một mình trong khi nửa tỉnh nửa mơ. Khi cúi xuống đỡ Vơjơl
đã ngủ say khỏi tay Kitzi, Matilđa đôi khi nghe loáng thoáng thấy từng mẩu
bao giờ cũng như vậy: "Mẹ…bố…đừng để họ bắt con đi!...Gia đình tui tan
