hiện tại có đang tạo điều kiện cho con nói dối không. Sự buông
lỏng hoặc kiểm soát quá mức sẽ đều khiến con nói dối nhiều hơn.
Người ta cho rằng trong xã hội độc tài với những hình phạt khắc
nghiệt thì sẽ ít những lời nói dối nhưng càng ở trong xã hội độc tài
thì những lời nói dối lại càng nảy sinh nhiều và khó đoán và đạo
đức của xã hội sẽ càng xuống cấp.
Sự kiểm soát càng diễn ra liên tục thì nỗi sợ hãi về việc bị kiểm
soát sẽ càng giảm đi. Nhưng ngược lại nhu cầu của con người lại
chẳng giảm đi chút nào. Khi không thể thỏa mãn nhu cầu của bản
thân bằng phương pháp ngay thật, người ta sẽ sử dụng tới
phương pháp dối trá. Trong trường hợp này, nhu cầu của con
người không phải là xấu mà vấn đề nằm ở chỗ xã hội để người ta
có thể thỏa mãn nhu cầu bằng phương pháp ngay thẳng.
Không ít trường hợp, lời nói dối của con xuất phát từ sự kiểm soát
quá mức của bố mẹ. Ví dụ như bạn bè của con vẫn thường tụ tập
uống nước ở cửa hàng sau giờ tan trường nhưng bố mẹ lại chẳng
cho con tiền tiêu vặt khiến con phải nghĩ ra cách để có tiền. Hoặc
con thực sự muốn mua một món đồ chơi nào đó nhưng bố mẹ lại
từ chối khiến con phải nghĩ tới việc moi tiền ở trong lợn đất. Vì
vậy khi con nói dối bố mẹ cần suy xét xem nhu cầu của con có
chính đáng hay không, nếu đó là nhu cầu chính đáng thì bố mẹ
cần đưa ra biện pháp hợp lý để đáp ứng nhu cầu của con. Những
lời nói dối cố ý mà trở thành thói quen thì sẽ thực sự nguy hiểm.
Trước khi điều đó xảy ra, bố mẹ phải tạo điều kiện phù hợp để con
không nói dối.
Quát mắng không thể làm cho những lời nói dối mất đi. Đôi lúc
tôi vẫn bắt gặp những trường hợp quát mắng con, tăng cường
hình phạt với con. Lúc đầu con sẽ chịu đựng nhưng khi đã lớn
hơn một chút thì sẽ tìm cách lừa dối bố mẹ. Theo thời gian, nỗi sợ
hãi về hình phạt sẽ giảm đi nhưng ngược lại nhu cầu của con do bị
đè nén sẽ càng lớn hơn. Như vậy bố mẹ lại càng tức giận và kiểm
soát gắt gao hơn. Vòng luẩn quẩn này lặp đi lặp lại khiến cho “kỹ
thuật” nói dối của con tinh vi hơn. Đây chính là điều khiến con trở
thành đứa trẻ hư.
Có những đứa trẻ mà bố mẹ đã tạo điều kiện tốt để con không
426
