bang tiến hành nghiên cứu. Ví như một cựu chiến binh Mỹ tại Việt Nam
đang chết dần chết mòn vì ung thư phổi, thì đó là hậu quả bất hạnh của thời
gian làm nhiệm vụ tại Việt Nam, do gen di truyền, hay là hậu quả của thói
quen hút thuốc trong suốt hai mươi năm qua? Việc xác định nạn nhân Chất
độc da cam phức tạp hơn những điều Wilcox viết trong cuốn này rất nhiều.
Tuy vậy, cuốn Chờ đợi một đạo quân dần chết đã đưa Chất độc da cam
thành một biểu tượng mạnh mẽ nhắc nhớ những người lính Mỹ bị lãng quên
sau chiến tranh Việt Nam. Cả tiêu đề và các trường hợp tiêu biểu sống động
của Wilcox cho thấy rằng, việc thiếu những dữ liệu “có tính quyết định”
chứng minh mối liên hệ giữa chất độc da cam với đa số các căn bệnh khác
mà người lính và gia đình họ phải chịu chủ yếu phản ánh sự hạn chế của
ngành dịch tễ học hơn là hậu quả sức khỏe thực tế mà chiến tranh diệt cỏ
gây nên tại Việt Nam.
Cuối cùng, cuốn Phiên tòa chất độc da cam (Agent Orange on Trial) của
tác giả Peter H.Schuck đã phân tích vụ kiện có tính bước ngoặt, đặt những
cựu chiến binh Mỹ tại chiến trường Việt Nam vào thế đối đầu với các nhà
sản xuất chất độc này vào đầu những năm 1980. Là một học giả có nghiên
cứu pháp lý, Schuck đã giải thích thêm được nhiều vấn đề mà tác phẩm của
Wilcox chưa đào sâu. Tác phẩm của Schuck nói về vụ kiện dân sự lớn nhất
(và có thể là phức tạp nhất) trong lịch sử nước Mỹ và lý giải vì sao những
người cựu chiến binh không thể khởi kiện và giành được quyền đòi bồi
thường. Đầu tiên, chính phủ Mỹ thực hành “quyền miễn tố tối cao”, nên các
cựu thương binh không thể kiện các cơ quan liên bang. Thứ hai, các công ty
hóa chất quả quyết rằng họ sản xuất theo thông số kỹ thuật chính phủ chỉ
định, còn các luật sư cũng khéo léo phủ nhận tất cả mối liên hệ giữa những
căn bệnh chết người và việc phơi nhiễm chất độc da cam. Trước khi phiên
tòa diễn ra, nguyên đơn là các cựu chiến binh được đền bù 180 triệu Đô la
Mỹ trong phiên hòa giải ngoài tòa án, mặc dù các luật sư biện hộ cho công
ty Dow và Monsato khăng khăng rằng việc hòa giải này không đồng nghĩa
với nhận tội, mà đơn giản là hành động thể hiện thiện chí. Và một phần lịch
sử đã lặp lại khi thẩm phán Jack Weinstein trong vụ kiện đó lại là chủ tọa
cho phiên tòa mà người Việt Nam kiện các công ty hóa học sản xuất Chất
