một cái ống lò sưởi cháy dở nhô lên đơn độc, thử lay xem có còn vững
không. Anh huých vai vào cái ống: nó lung lay... "Chà, dây thần
kinh..."
Alekxêy cùng với Katya và Matriôna đến ở nhờ nhà một người bà
con góa chồng. Nhà chật và thiếu tiện nghi. Matriôna đánh lại cái lò
sưởi, lấy đất sét xám trát lại cái nền đất, treo rèm đăng ten lên mấy
khung cửa sổ hẹp. Alekxêy mua bột khoai tây và cỏ rơm đủ cho mấy
con ngựa ăn: mua của nhà này một xe, của nhà kia hai xe. Anh không
mặc cả. Không xẻn tiền và nếu ai khẩn khoản xin, anh lại còn cho thêm
một ít muối, món này bấy giờ còn đắt hơn vàng. Anh thừa biết rằng
người làng coi đồng tiền của anh là thứ của đáng ngờ và còn lâu mới
hết khó chịu với ba xe của cải và năm con ngựa của anh.
Khó hơn nữa là nói sao cho dân làng tán thành được kế hoạch xây
nhà của anh. Anh dự tính dỡ cái nhà dọc trong trang viên của lão công
tước xưa kia xây trên ngọn đồi ở cuối khu vườn, bị bỏ hoang lâu ngày
nay đã long lở dột nát hết. Trong dinh thự của lão công tước nay chẳng
còn gì: chỉ có những khung cửa sổ mất cánh trống hoác giữa mấy cái
cột đã tróc vữa. Còn dãy nhà dọc trước kia giành cho lão quản lý ở thì
nay vẫn còn nguyên vẹn. Dỡ nó ra rồi chuyển đến chỗ nhà cũ chẳng có
gì khó.
Nhưng bà con nộng dân vẫn còn sợ sệt một điều gì không rõ. Trong
làng không có một thứ chính quyền gì hết: chính quyền Hetman thì đã
bị đuổi đi, chính quyền Petlyura thì chỉ lay lắt ở các thành phố, chính
quyền cộng sản thì chưa thấy đến. Có lẽ cũng vì đã quen đi, cho nên
không có chính quyền dù sao cũng thấy sợ sợ: nhỡ về sau có ai hỏi thì
sao? Họ quyết định bầu một ông trưởng thôn. Nhưng chẳng ai muốn
làm trưởng thôn cho cả: những người giàu có và khôn ngoan chỉ khoát
tay: "Thôi tôi xin ông, tôi làm cái chức ấy để làm gì kia chứ"? Giao
chức vụ này cho một anh khố rách áo ôm nào đấy, chẳng có gì để mà
mất cả, thì người ta lại không muốn. Nghe đồn là ở vùng Xô-viết
