sẵn sàng nhượng bộ bất cứ điều gì, nước Nga sẽ nhận lấy bất cứ sự hy
sinh nào... Đó chính là đề tài ông cần viết...
Cái bữa ăn trưa ấy đã gây nhiều phiền hà: cứ thử kiếm cho ra ở cái
xứ Êkatêrinođar này một cái gì tinh tế một chút mà xem! Quanh đi
quẩn lại chỉ có thịt mỡ ướp, thịt ngỗng và thịt lợn: chả nhẽ lại dọn cái
món thịt băm ra thết một người Pari sao? Một thành viên của "Trung
tâm Quốc gia" là Fon Lize, một người sành ăn nổi tiếng, đề nghị nột
thực đơn như sau: xúp, pa-tê-sô, mát-lốt sốt vang đỏ và gà bỏ bong
bóng lợn chưng cách thủy (không dính một giọt nước nào!). Họ nhờ gã
đầu cơ Paprikaki kiếm cho một ít rượu vang khả dĩ uống được.
Đúng một giờ trưa tại căn nhà ông Sulghin, ủy viên Đuma quốc gia
và chủ bút báo Rođnaia Zemlya ("Quê hương") có sáu người tụ tập lại
kể cả Piôtr Petrôvits. Bữa ăn trưa quả nhiên rất tinh tế. Khi đã dọn món
cà-phê bằng gạo tiểu mạch rang lên, Jirô bắt đầu thông báo:
- Thưa các vị, trước hết xin có mấy lời nói về Pari... Các vị đều biết
rõ thành phố này. Hàng năm khách ngoại quốc để lại Pari hơn ba tỷ
frăng vàng. Cho nên không có gì khó hiểu, nếu những mùi hương từ
các phố Pari bốc lên làm choáng váng cả những con người mơ mộng
đứng trên những cửa sổ gác xép cao ngất nhìn xuống dòng xe hơi bóng
lộn. Than ôi, những con người mơ mộng ở Pari nay không còn nữa.
Xác của họ đang thối rửa trên sông Xom, trên những cánh đồng
Sampanhờ và trên dãy Arđen. Pari không còn là nơi người ta nhảy múa
trên các đường phố và cười ha hả vì bộ râu của vua Lêôpolđ hay vì
những phen thất bại trên con đường tình ái của vị "đại công tước" Nga
nọ. Pari và nước Pháp nay thiếu mất một triệu rưởi đàn ông: họ đã tử
trận. Pari tràn ngập những kẻ kê giao chuyên nghiệp. Trên sân hiên của
các hiệu cà-phê chỉ còn thấy những ông già ngồi ủ rũ mà ngay cả
những gái đĩ hai mươi frăng cũng chẳng buồn chú ý đến. Trên những
tấm gỗ lát đường vỡ nát lọc xọc những chiếc xe tắc-xi bị méo móp trên
cánh đồng sông Marnờ. Trong các hiệu ăn và các hiệu cà-phê sang
trọng, cho đến nay người ta vẫn tiếp những tên lính Mỹ hung hăng như
