ngoặt, lửa trong lò chiếu sáng những ngọn thông đen sẫm từ trong bóng
tối nhô ra rồi lại chìm vào trong bóng tối.
Đoàn tàu hỏa dằn thình thình lên một đầu ghi, toa tàu khẽ đung đưa,
một ngọn đèn xanh lướt qua, và những đường kẻ dài lại vút qua cửa sổ
như một làn mưa lửa.
Nhìn những nét kẻ đỏ rực ấy, Ivan Ilyits chợt thấy lòng vui lên phơi
phới, chàng thể nghiệm một cách mãnh liệt và trọn vẹn tất cả những sự
việc đã xảy ra trong năm ngày vừa qua. Giá chàng có thể nói cho ai biết
những cảm xúc của chàng lúc này, người ấy sẽ cho chàng là điên.
Nhưng đối với chàng nó chẳng có gì là kỳ quặc hay điên rồ: tất cả đều
minh bạch lạ thường.
Chàng cảm thấy trong đêm tối đang có hàng triệu triệu người đang
sống, đang đau khổ, đang hấp hối. Nhưng họ chỉ sống một cách ước lệ,
và tất cả những gì đang diễn ra trên thế gian cũng đều ước lệ hết, đó
hầu như là những hiện tượng bề ngoài, vờ vĩnh, giả tạo đến nỗi chàng,
Ivan Ilyits, cố thêm chút nữa, thì mọi thứ sẽ đổi thay, sẽ khác hẳn. Và ở
giữa cái ấy có một cái lõi sống: đó là cái bóng dáng của chàng, Ivan
Ilyits, đang nghiêng mình bên cửa sổ - Nó là một sinh vật mà chàng
thiết tha yêu quí. Nó đã hiện ra từ thế giới của những bóng đen mờ ảo
và đang lao nhanh giữa làn mưa lửa bay trên cõi trần thế tối tăm này.
Cái cảm giác tự yêu mình kỳ lạ ấy kéo dài vài giây. Chàng đi vào
buồng, trèo lên giường trên, vừa cởi áo vừa nhìn đôi tay to lớn của
mình và lần đầu tiên trên đời chàng nghĩ rằng đôi tay ấy đẹp. Chàng
chắp đôi tay ấy ra sau gáy, nhắm mắt lại và trông thấy Đasa ngay. Nàng
âu yếm nhìn vào mắt chàng, vẻ bồi hồi xúc động. (Vừa hôm nay, trong
phòng ăn nàng đã nhìn chàng như thế. Đasa đang nặn bột bọc thịt làm
bánh rán. Ivan Ilyits đi vòng qua bàn đến cạnh nàng và hôn lên cái vai
âm ấm của nàng. Nàng vụt ngoảnh lại. Chàng hỏi: "Đasa, em sẽ là vợ
anh, được không?" Nàng chỉ ngước mắt nhìn chàng).
Giờ đây, nằm trên ngăn giường hẹp, chàng nhìn mãi không chán mắt
gương mặt Đasa hiện lên rõ mồn một trong ký ức, và cũng lần đầu tiên
