rọc và dây cua-roa đang quay tít, những bàn gang trên các máy cái
chuyển động qua lại, khoa, bào, đánh bóng thép và đồng. Những tấm
đĩa cứng trên máy đột quay vù vù. Trên cao, những con lăn của cần trục
chạy đi chạy lại, bay vào bóng tối. Các hầm lò cháy rừng rực hắt ra một
ánh sáng hồng và trắng. Hình chữ thập khổng lồ của một máy búa chạy
bằng hơi nước nện xuống ầm ầm làm rung chuyển cả mặt đất. Từ
những ống khói thấp, những cột lửa phun lên nền trời xám xịt. Những
bóng người đi đi lại lại giữa tiếng máy chạy ầm ầm. Ivan Ilyits đi vào
phân xưởng máy đập vỏ hạt bi. Kỹ sư Xtrukôv, một người quen cũ, đưa
chàng đi một lượt qua phân xưởng, giảng giải cho chàng hiểu một số
đặc điểm mới của công việc mà chàng chưa biết. Rồi Xtrukôv đưa
Têlêghin vào một căn phòng bằng ván ở góc phân xưởng, chỉ cho
chàng xem các sổ sách, các bảng số, giao chìa khóa cho chàng, rồi vừa
mặc áo ngoài vừa nói:
- Tỷ lệ phế phẩm của xưởng hiện nay là hai mươi ba phần trăm. Cậu
cố giữ nguyên con số đó.
Trong lời lẽ của Xtrukôv và trong thái độ của anh khi giao ca, Ivan
Ilyits cảm thấy anh rất hững hờ với công việc. Ấy thế mà chàng biết
trước kia Xtrukôv là một kỹ sư rất giỏi và là một con người rất nhiệt
thành. Điều đó làm cho chàng thấy phiền lòng. Chàng hỏi:
-Theo anh, không thể giảm bớt tỉ lệ phế phẩm đi được à? Xtrukôv
ngáp dài, lắc đầu, úp cái mũ lưỡi trai lên mái đầu bù xù không chải và
cùng Têlêghin trở ra phòng máy cái.
-Thôi nhổ toẹt vào, cậu ạ. Cậu cần gì? Ừ thì cứ cho là ở mặt trận ta
để cho hai mươi ba phần trăm thằng Đức sống sót: đối với cậu cũng thế
thôi mà. Vả lại cũng chẳng biết làm thế nào được: máy mòn lắm rồi.
Thôi kệ mẹ nó! Xtrukôv dừng lại bên một cái máy dập. Một ông thợ già
chân ngắn, mặc tạp-dề da, đặt dưới cần dập một cục thép đỏ rực. Khung
máy hạ xuống, cần dập ấn sâu vào cục thép hồng như ấn vào bơ, một
nhọn lửa bùng ra, khung máy nâng lên và một vỏ đạn bi lăn ra đất. Lập
tức ông già lại đưa một cục thép khác vào. Một người thợ khác, trẻ tuổi
