phản bội và đào ngũ, đang hoài công tìm kiếm những hình thức kỷ luật
cách mạng mới.
Mấy năm nay Đmitri Xtêpanôvits đã già đi nhiều. Ông sống khá chật
vật và càng nói chuyện chính trị nhiều hơn trước. Thấy con gái về, ông
rất mừng và lập tức bắt tay vào việc giáo huấn chính trị cho Rôstsin.
Hai người ngồi suốt buổi trong phòng ăn, bên chiếc ấm lò cũ kỹ. Đó là
một chiếc xamovar móp chứa được hàng chục lít, đã từng đun sôi trong
lòng mình một lượng nước có thể đổ đầy một cái hồ lớn, và càng cũ thì
hình như lại càng tốt lên: chỉ cần ném hòn than vào là nó lập tức cất
tiếng hát lên điệu nhạc ấm lò tỉnh lẻ kéo dài vô tận của nó. Đmitri
Xtêpanôvits, ăn mặc lôi thôi lếch thếch, người béo bệu, bộ tóc bạc bù
xù không buồn chải, mồm hút một điếu thuốc lá hôi rình, ho sù sụ đến
đỏ mặt tía tai lên, và nói thao thao bất tuyệt...
- Cái xứ sở của chúng ta nó đi đời nhà ma rồi... Ta bại trận rồi... Nói
thế này ông đừng giận, ông thượng tá ạ, chứ lẽ ra phải đình chiến với
Đức từ năm 1915 kia mới đúng... Và chịu khó làm đầy tớ cho người ta
để mà học hỏi người ta. Giá được như thế, thì họ đã dạy dỗ cho ta được
ít nhiều, may ra ta còn có thể thành người được. Chứ bây giờ thì hỏng
hết rồi... Thật là vô phương cứu vãn, như người ta vẫn nói... Thôi tôi
xin ông!... Ta thì chống cự gì? Biết lấy gì mà chống cự? Lấy gậy đinh
ba ra mà đánh nhau chắc? Chỉ đến hè năm nay quân Đức sẽ chiếm hết
miền nam và miền trung nước Nga, quân Nhật sẽ chiếm vùng Xibiri,
còn lũ mu-gích nhà ta với những cây gậy đinh ba trứ danh ấy thì sẽ bị
dồn vào mấy bãi tunđra
sát vòng đai Bắc cực, và sẽ bắt đầu có trật tự, có văn hóa, có thái độ
kính trọng đối với con người... Lúc bấy giờ ta sẽ có nước Đại Nga... tôi
rất hài lòng!
Đmitri Xtêpanôvits vốn là một ông già theo phái khoáng đạt, và bây
giờ ông thường lấy giọng mỉa mai chua chát nhạo báng cái dĩ vãng
"thiêng liêng". Trong khắp căn nhà ông ở đều có thể thấy rõ dấu ấn của
