Lúc đầu Katya không biết là người ta đang nói với mình. Nàng
ngước mắt lên nhìn đôi kính gọng kền to mặt, rất trong của hắn. Người
Đức thân thiện gật gật đầu với nàng:
- Bà nói được tiếng Đức chứ ạ?
- Vâng.
- Khi con người đau khổ nhiều, thì nguồn an ủi của nó là nhận thức
tính chất hợp quy luật của những nguyên nhân đã làm cho nó đau khổ, -
người Đức vừa nói vừa thu gọn đôi chân lại dưới ghế và cúi đầu xuống,
thành thử mặt hắn bây giờ nhìn Katya qua vành trên đôi kính.
- Tôi đã nghiên cứu lịch sử nhân loại khá nhiều. Sau một thời gian
yên tĩnh kéo dài, ta lại bước vào một thời kỳ đổ vỡ. Kết luận của tôi
như thế này: chúng ta đang chứng kiến bước đầu đi đến diệt vong của
một nền văn minh vĩ đại. Đã có một lần thế giới Ariên trải qua một hiện
tượng tương tự. Đó là vào thế kỷ thứ tư, khi các man tộc phá hủy thành
La-mã. Nhiều tác giả sẵn sàng nêu lên một thế song hành với thời đại
ta. Không đúng đâu. Thành La-mã đã bị các tư tưởng cơ đốc giáo làm
tan rã từ trước rồi. Các man tộc chỉ xâu xé cái xác của thành La-mã mà
thôi. Nền văn minh hiện đại sẽ được chủ nghĩa xã hội tổ chức lại. Kia là
phá hủy, còn đây là xây dựng. Những tư tưởng có sức phá hoại mạnh
nhất của đạo cơ đốc là: sự bình đẳng giữa người và người, chủ nghĩa
quốc tế và tính ưu việt tinh thần của sự nghèo khổ đối với sự giàu sang.
Đó là tư tưởng của những man tộc đã nuôi sống con ký sinh trùng
khổng lồ - thành La-mã ngập ngụa trong xa hoa trụy lạc. Chính vì thế
mà người La-mã sợ những người cơ đốc giáo và truy nã họ một cách
tàn ác như vậy. Nhưng trong đạo cơ đốc không có một tư tưởng có tác
dụng xây dựng, nó không tổ chức được lao động. Trên thế gian nó chỉ
biết làm công việc phá hoại, còn tất cả các thứ khác thì nó đều hứa hẹn
là sẽ có trên thiên đường. Đạo cơ đốc chỉ là một thanh gươm phá hoại
và trừng trị. Và ngay trên thiên đường, trong cuộc sống lý tưởng, nó
cũng không hứa hẹn được một cái gì ngoài cái chế độ tôn ty giai cấp và
quan liêu của đế quốc La-mã mà nó đem lộn trái đi. Những sai lầm cơ
