năm nữa, đế quốc Nga-la-tư sẽ không còn để lại một dấu vết nào.
Thành La-mã vĩ đại cỏ đã mọc rậm rì, giữa những lâu đài tan hoang
mấy con dê đứng gặm cỏ. Đêm tối trùm lên châu Âu trong gần bảy thế
kỷ. Sở dĩ như vậy là vì đạo cơ đốc chỉ biết phá hoại chứ không biết đến
những tư tưởng tổ chức lao động. Trong các kinh bổn của họ, không hề
nói đến lao động. Những quy tắc luân lý của nó thích hợp với một con
người không gieo, không gặt, vì đã được nô lệ gieo hộ, gặt hộ cho. Đạo
cơ đốc đã trở thành tôn giáo của những bậc đế vương và những kẻ đi
chinh phục. Lao động vẫn không được tổ chức và vẫn ở bên ngoài luân
lý. Những man tộc mới sẽ phá tan thành La-mã thứ hai và sẽ đưa lại
cho thế giới cái tôn giáo của lao động. Bà đã đọc Spengler chưa? Đó là
một người La-mã từ đầu đến chân, ông ta chỉ nói đúng có một điều, là
trên cái châu Âu của ông ta hoàng hôn đang xuống dần. Nhưng đối với
chúng ta thì đây là buổi bình minh. Ông ta sẽ không lôi được giai cấp
vô sản thế giới đi theo mình xuống mộ. Loài thiên nga cất tiếng kêu
trước khi chết. Thế thì giai cấp tư sản đã làm cho Spengler cất tiếng kêu
như con thiên nga... Đó là con chủ bài duy tâm cuối cùng của
306 nó. Răng của đạo cơ đốc đã sâu hết rồi. Còn răng của ta lại là
răng bằng thép... Đối lập với đạo cơ đốc, ta có cách tổ chức lao động xã
hội chủ nghĩa... Người ta bắt chúng tôi đi đánh nhau với những người
bolsêvik... Ô hô! Bà tưởng chúng tôi không hiểu rõ ai thúc ép cánh tay
của chúng tôi và bắt chúng tôi đánh lại ai đây sao? Ồ, chúng tôi hiểu rõ
hơn là người ta có thể tưởng nhiều. Trước kia chúng tôi khinh miệt
người Nga. Bây giờ chúng tôi bắt đầu ngạc nhiên và khâm phục họ...
Rúc lên một hồi còi dài, đoàn tàu đi qua một thôn ổ sầm uất. Ngoài
cửa sổ thấp thoáng những ngôi nhà vững chãi lợp mái tôn, những cây
rơm cao, những khu vườn có hàng rào gỗ bao bọc, những tấm biển treo
trên các cửa hiệu. Song song với đoàn tàu, trên con đường cái bụi bặm,
một người mu-gích mặc áo sơ-mi bộ đội không thắt nịt, đội mũ lông
cừu, đứng chạng chân trên một chiếc xe giàn nhỏ bốn bánh bịt sắt, quay
quay đầu mũi dây cương. Con ngựa cao lớn, no nê chuyển sang nước
