một người nghe chuyện thật thà, cả tin, mà người thủy thủ thì chỉ cần
có thế: miễn là người nghe chú mục vào mồm họ.
Mỗi ngày một lần, người thủy thủ trẻ nhất, một thanh niên cộng sản
tên là Saryghin, cao lớn và chững chạc, lại đến chuông tàu đánh hiệu
lệnh tập hợp tất cả đội trên boong. Các thủy thủ ngồi quây lại thành
vòng tròn, người thợ máy ở dưới hầm tàu cũng chui lên: đó là một ông
già bé loắt choắt, nghe đâu đã mất cho cách mạng khá nhiều tiền, người
đốt lò cũng nhô một nửa người từ cái cửa hầm tròn tròn lên - đó là một
người lầm lì khó tính, lúc nào cũng cáu bẳn, hậm hực; rồi đến chị đầu
bếp từ trong căn kho đi ra, tay chùi vào cái tạp dề. Saryghin ngồi lên
cuộn dây chão, cất cái giọng tự tin bắt đầu câu chuyện tu dưỡng. Vì
tuổi đời còn trẻ, anh ta chưa đọc được bao nhiêu, nhưng cũng đã có đủ
thì giờ hiểu được cái cốt yếu. Anh có bộ tóc quăn thẩm màu dưới cái
mũ thủy quân, đôi mắt màu sáng rất đẹp, chỉ phải cái mũi làm cho mặt
anh xấu đi: nó bé quá, lại hếch ngược lên tưởng chừng như từ một cấu
trúc nào khác hẳn mọc nhầm sang mặt anh.
Nhiệm vụ của Saryghin chẳng phải là dễ. Các thủy thủ hiểu cách
mạng theo quan điểm của những con người đã từ lâu thoát ly khỏi công
việc làm ăn, khỏi mấy luống cày thấm đầy mồ hôi - nước mắt, khỏi
những chiếc thuyền chài trên bờ biển phương bắc. Họ đã kinh qua một
quãng đời tòng ngũ gian khổ trong hải quân; khi thời cơ đã đến, họ đã
ném bọn sĩ quan xuống biển và giương cao lá cờ cách mạng toàn thế
giới. Họ biết thế giới là gì: họ đã từng đi vòng quanh nó. Đó là một cái
gì rộng lớn bao la, dễ hiểu đối với tâm hồn người thủy thủ. Trước kia
tài sản của người thủy thủ nằm cả trong cái hòm con của họ. Bây giờ
thì đến cái hòm con cũng chẳng còn, cơ ngơi của người thủy thủ bây
giờ là khẩu súng trường, là băng đạn súng máy và cả thế giới... Giả thử
bấy giờ là thời Xtêpan Razin, thì mỗi người trong bọn họ, cái mũ chóp
đỏ đội lệch sang một hên tai, sẽ thỏa chí rong ruổi dọc ngang trên
những khoảng rộng mênh mông để lại sau lưng những đám cháy rừng
rực lửa bốc lên đến tận trời xanh... "Bớ lũ cố nông của Sa hoàng, của
