Trung đoàn ta chỉ còn được một đại đội. Chúng mình vừa đi vừa ngủ,
chỉ mong sao bứt ra khỏi quân địch đang truy kích, len lỏi qua những
thung lũng nhỏ. Chẳng có gì ăn, nước uống cũng không có, gió thì lạnh
buốt. - Chao! cái cảnh thảo nguyên đáng nguyền rủa ấy! Có những khi
cả người lẫn ngựa rét quá chết cóng tại chỗ, thế là chỉ một lúc cát đã
vùi kín lại như một ngôi mộ cổ của người Scyth!... Trung đoàn rút đến
khu trại Bexpokôiny: ở đấy không còn lấy một bóng người, một con gà
nào, ngay đến chó bọn cô dắc cũng đã bắt đi hết. Nhà nào cửa cũng bỏ
ngỏ, mở toang ra... Thế là anh em chui vào, còn bao nhiêu sữa uống
cho hết Cậu có hiểu không? Họ bắt đầu lăn lộn giữa đất, nhưng đã
muộn rồi, chẳng còn biết chữa chạy cách nào nữa: chỉ còn được khoảng
ba mươi cậu sống sót... thế rồi đến tảng sáng, quả nhiên chúng nó đã
đem súng máy đến bao vây chúng mình và tiêu diệt sạch...
Nghe Xapôjkôv kể, Ivan Ilyits đi mỗi lúc một nhanh, mãi đến khi
vấp mạnh một cái mới sực nhớ ra
- Thế còn cậu thì sao? Cậu làm thế nào...
- Có ma nó biết được. Chẳng qua cũng gặp may. Mình bị thương
ngay từ đầu, bị thương ở tay thôi, nhưng lại chạm phải dây thần kinh
thần kiếc gì đấy thành thử mình ngất đi... Từ dạo ấy mình đã bắt đầu
soát lại rất nhiều... Về sau mình mới biết là trong khi mình nằm lăn ra
đấy, anh em họ đã băng tay lại cho mình, khiêng mình đến một đống
rơm rồi lấy rơm phủ lên người mình... Trong một hoàn cảnh như thế mà
họ còn tận tình với mình như vậy đấy cậu ạ. Mình dám khẳng định rằng
chúng mình không biết rõ dân ta, và chưa bao giờ biết hết... Ivan Bunin
có viết rằng đó là một loài dã thú, còn Merejkôvxki thì cho họ là hạng
đần độn thô lỗ, sẽ là một nguy cơ lớn sau này... Cậu có nhớ cái đêm
chúng mình nói chuyện trên toa tàu không? Hôm ấy tớ say, nhưng tớ
không quên chút gì đâu. Chúng mình sai là chưa hiểu điều này: nếu
đường đạn khi bắn phải được điều chỉnh theo một mục tiêu có thể quan
sát trực tiếp, thì triết học hay lô-gích cũng vậy phải được chỉnh lý bằng
