khắc chữ lên đó để làm thành một miếng xương có ghi lời sấm như miếng
dì Báu đã cho tôi. Tôi khắc "Em đẹp. Chúng ta đẹp. Chúng ta siêu phàm,
bất biến với thời gian". Khi đã khắc xong một cái, tôi lại bắt đầu một cái
khác, không thể dừng lại được. Đó là những lời tôi cần ghi nhớ, đo là món
ăn đắng cay mà tôi thích nhấm nháp.
Tôi đặt những miếng xương này lên mộ Khải Tĩnh. "Khải Tĩnh" tôi
nói với chồng mỗi khi đặt một miếng lên trên mộ "Anh có nhớ em không?"
Rồi sau một hồi im lặng tôi kể anh nghe chuyện xảy ra trong ngày, ai đau
ốm, ai khôn ngoan, chúng tôi hết thuốc chữa bệnh ra sao và mọi việc lại trở
nên tồi tệ như thế nào khi không có anh ở đây để dạy bọn trẻ về địa chất.
Một hôm tôi phải nói với anh là bà Towler không thức dậy vào buổi sáng
nữa và chẳng bao lâu bà sẽ nằm xuống bên cạnh anh. "Bà ấy đang trên con
đường êm ả về với Chúa" cô Grutoff nói thế trong bữa ăn sáng và cô làm
như vui vẻ vì bà Towler cuối cùng cũng về với Chúa. Nhưng khi cô mím
chặt hai môi lại và hai nếp nhăn hằn sâu quanh miệng cô thì tôi hiểu rằng
cô mất mát ghê gớm. Đối với cô, bà Towler cũng là mẹ, là chị, là người bạn
tâm giao lâu nhất.
Sau cái chết của cô Towler, cô Grutoff bắt đầu may cờ Mỹ. Tôi nghĩ
cô may cờ cùng một lý do như tôi ngồi khắc các mảnh xương trên mộ Khải
Tĩnh. Cô muốn giành giật cho ký ức, cô sợ sự quên lãng. Mỗi ngày cô thêu
một ngôi sao hay một vệt sọc. Cô sẽ nhuộm vải thành màu đỏ hoặc xanh.
Trong trường các em nhỏ cũng giúp cô làm cờ. Chẳng bao lâu có 50 rồi
100, rồi 200 lá cờ Mỹ tung bay chung quanh khu tu viện bỏ hoang. Nếu ai
không biết đó là trường mồ côi dành cho các em gái Trung Hoa, anh ta sẽ
nghĩ có rất nhiều rất nhiều người Mỹ tổ chức một ngày hội yêu nước ở
trong đó.
Cuối cùng một sớm mai lạnh giá, lính Nhật cũng xông đến đất chúng
tôi. Chúng tôi đang ở phòng chung cho một buổi lễ ngày Chủ nhật dù rằng
hôm đó không phải là Chủ nhật. Chúng tôi nghe súng nổ đì đùng. Mọi
