54
Ông hoàng bóng đêm Là một tôn ông.
− Shakespeare, King Lear, III, iv
Khi ấy đang độ thu. Một sáng tôi qua bên đường Marchese Gualdi để xin phép
Signor Garamond đặt mua ít ảnh màu từ nước ngoài. Tôi liếc thấy Agliè đang cúi
đọc tập tư liệu về các tác giả của Manutius trong văn phòng Signora Grazia
nhưng không tiện quấy rầy ông ta bởi vì tôi muộn giờ rồi.
Khi công việc đã hòm hòm, tôi hỏi Signor Garamond xem Agliè đang làm gì
trong phòng thư ký.
“Người đó là một thiên tài,” Garamond nói. “Một bộ óc phi thường, sắc bén,
uyên bác. Tối hôm trước ta đưa anh ta đi dùng bữa với mấy tác giả và anh ta làm
cho ta trở nên thật vĩ đại. Chao ôi là cách chuyện trò! Chao ôi là phong thái! Một
tôn ông cổ điển, một nhà quý tộc; không có đến một người thứ Hai như thế đâu.
Chao ôi là kiến thức, chao ôi là văn hóa - không, hơn thế, chao ôi là thông tin!
Anh ta kể những giai thoại mê người về những nhân vật của cả thế kỷ trước, và ta
xin thề rằng nghe cứ như đích thân anh ta quen biết họ. Cậu có muốn nghe ý
tưởng mà anh ta bày cho ta trên đường về không? Anh ta bảo chúng ta không nên
chỉ ngồi yên một chỗ đợi các tác giả của Vén màn thần Isis tự xuất hiện. Việc đó
phí thời gian và công thẩm định trong khi thậm chí không biết chắc liệu tay tác
giả ấy có sẵn lòng dốc hầu bao không. Thay vào đó chúng ta có cả một mỏ vàng
trong tay: danh sách tất cả các tác giả của Manutius trong hai mươi năm qua! Cậu
hiểu chưa? Ta biên thư cho những tác giả cũ vẻ vang của mình, hoặc ít nhất là
những người chịu mua sách tồn, và ta bảo họ: Thưa ngài, không biết ngài đã có
thông tin về việc chúng tôi đã mở ra một loạt sách về tri thức uyên thâm, thánh
truyền và tâm linh tối cao chưa? Liệu ngài, một tác giả độc đáo và tinh anh, có
hứng thú dấn thân vào terra incognita
này, et cetera, et cetera
? Một thiên tài, ta
xin nói với cậu như vậy. Tối Chủ nhật này anh ta muốn mời tất cả chúng ta cùng
ra ngoài một chuyến. Kế hoạch là tới một lâu đài, một pháo đài - không, hơn thế,
một trang viên ở vùng Turin. Có vẻ sẽ có những điều phi thường, một nghi lễ,
một cuộc hội họp của các thầy phù thủy, ở đó người ta sẽ chế ra vàng hay thủy
ngân. Cả một thế giới cần được khám phá, Casaubon thân mến, dù như cậu biết
rồi đấy, ta vốn mang niềm kính trọng sâu sắc với khoa học, cái khoa học mà cậu
