năng bí ẩn nào đó đã treo lên trần giáo đường. Tôi nhìn chúng như các phép ẩn dụ
khôn ngoan mà ý nghĩa vượt xa vỏ bọc giáo điều của mình. Một bầu đoàn côn
trùng và bò sát từ kỷ Jura, biểu trưng của công cuộc di cư lên cạn dài dằng dặc
mà Con lắc đang kể lại, nhắm thẳng vào tôi như những archon
thịnh nộ với cái
mỏ dài của chim thủy tổ; đám phi cơ của Bréguet, Blériot, Esnault, và trực thăng
của Dufaux.
Để vào Học viện Kỹ nghệ
ở Paris, trước tiên bạn sẽ qua một sân trong có
từ thế kỷ 18, rồi bạn bước vào một nhà thờ cũ kỹ hiện nằm trong tổ hợp công
trình ra đời sau này nhưng ban đầu nó vốn là một phần của tu viện. Bạn bước vào
và choáng váng trước cái quỷ kế mà trong đó vũ trụ uy nghi siêu phàm của những
đường cung nhọn thần thánh và chốn âm ty của những kẻ ngốn xăng nằm cận kề
nhau.
Trên mặt sàn trải ra một hàng phương tiện chuyên chở: xe đạp, xe không
ngựa kéo, ô tô; còn trên mái lơ lửng những tàu bay. Một số còn nguyên vẹn dù đã
tróc lở và xói mòn theo thời gian, trong pha lẫn nhá nhem giữa ánh sáng tự nhiên
và đèn điện, trông chúng cơ hồ phủ một nước bóng cổ xưa như lớp véc ni trên
cây vĩ cầm lâu đời. Những kẻ khác chỉ còn là bộ xương hay khung gầm, thanh
truyền và tay quay, gióng lên nỗi đe dọa về những cực hình ngoài sức miêu tả của
con người. Bạn mường tượng ra mình bị xích vào một cái trăn, thứ đang đâm sâu
vào da thịt cho tới khi bạn chịu nhận tội.
Bên kia hàng dài những cỗ máy cổ lỗ này - một thời từng chuyển động, giờ
nằm im lìm, linh hồn gỉ sét, chỉ còn là mẫu vật của cái niềm tự hào công nghệ đã
quá tha thiết được phơi bày trước con mắt sùng mộ của khách tham quan - là bục
ca đoàn, mạn trái được canh gác bởi mô hình thu nhỏ của tượng Nữ thần Tự do
mà Bartholdi thiết kế cho một thế giới khác, còn mạn phải có tượng Pascal.
Chính tại nơi đây, cả hai bên sườn Con lắc không ngừng dao động kia là cơn ác
mộng của một nhà côn trùng học loạn trí - nào càng, hàm dưới, râu, đốt sán và
cánh - một mộ địa của những thây ma cơ khí nom như chực sống lại bất cứ lúc
nào - ma nhê tô, biến áp một pha, tuốc-bin, bộ biến mô, động cơ hơi nước, đi na
mô. Phía sau, trên lối đi nhỏ nằm bên kia Con lắc, đang yên nghỉ những ngẫu
tượng của Assyria
, và những ngẫu tượng Chaldea, Carthage, những thần Baal vĩ
đại mà bụng từ lâu đã nóng đỏ sáng rực, lại thêm những Trinh nữ Nuremberg
trong lòng vẫn tua tủa đinh nhọn trần trụi: những thứ ấy từng một thời là động cơ
