“Ở Scotland người ta có ăn bánh mì không?”
“Để xem nào... Chắc là không... À, đây rồi: họ không ăn bánh mì vào đêm
thánh John mà ăn vào đêm đầu tiên của tháng Năm, đêm lửa Beltane, có nguồn
gốc là một ngày hội Druid, họ ăn bánh mì, đặc biệt là ở các vùng cao...”
“Chúng ta tìm được rồi! Loại bánh nào vậy?”
“Họ nhồi một cái bánh bột mì và yến mạch rồi nướng trên than... Rồi tiếp
đến một nghi thức tưởng nhớ tới những hy sinh của người xưa... Bánh mì được
gọi là bánh bannock...”
“Gì cơ? Đánh vần cho anh xem!” Nàng làm theo và tôi cảm ơn nàng, gọi
nàng là Beatrice của tôi, Morgan le Fay của tôi, cũng những lời âu yếm khác.
Tôi cố nhớ lại luận văn của mình. Theo truyền thuyết, Hội bí mật trốn ở
Scotland dưới trướng vua Robert dòng dõi Bruce, và các hiệp sĩ dòng Đền giúp
nhà vua chiến thắng trận đánh ở Bannockburn. Để thưởng cho họ, nhà vua lập họ
thành một dòng tu mới, Dòng các hiệp sĩ của thánh Andrew ở Scotland.
Tôi lấy một cuốn từ điển tiếng Anh to dày khỏi giá, tìm từ bannock: bannok
theo tiếng Anh Trung cổ, bannuc theo tiếng Anglo-Saxon, bannach theo tiếng
Gaelic. Một loại bánh, được nướng trên vỉ hay phiến đá, làm từ lúa mạch, yến
mạch và những ngũ cốc khác. Burn là một dòng suối. Ta chỉ việc dịch
Bannockburn như các hiệp sĩ dòng Đền ở Pháp hẳn sẽ làm khi họ gửi tin từ
Scotland tới những người đồng bào tại Provins, thế là ta sẽ có được một thứ từa
tựa dòng suối của chiếc bánh, hay là của ổ bánh, hay là của bánh mì. Những
người ăn bánh mì là những người đã chiến thắng ở dòng suối của ổ bánh mì, và
bởi vậy là nhóm Scotland mà có lẽ lúc đó đã tỏa khắp các đảo Anh. Suy ra một
cách logic: từ Bồ Đào Nha tới Anh. Đó là một con đường ngắn, ngắn hơn nhiều
so với con đường của Ardenti từ Địa cực tới Palestine.
