“Anh chàng này sắc bén đấy, Jacopo,” Diotallevi nói. “Chúng ta vừa vô tình
vẽ ra một hướng nghiên cứu chi tiết thực sự cho học thuật. Chúng ta vừa cho thấy
sự cần thiết của những điều không thể xảy ra. Bởi vậy, phải giữ mồm giữ miệng.
Giờ tôi phải đi đây.”
“Đi đâu vậy?” Belbo hỏi.
“Bây giờ là chiều thứ Sáu.”
“Chúa ơi!” Belbo kêu lên và quay sang tôi. “Bên kia phố có nhà mấy người
Do Thái chính thống; anh biết đấy, mũ đen, râu ria, lọn tóc rủ xuống tai. Ở Milan
không có nhiều người như vậy. Hôm nay là thứ Sáu, lễ Sabbath bắt đầu lúc mặt
trời lặn, vậy nên buổi chiều họ bắt đầu chuẩn bị trong căn hộ bên kia đường: đánh
bóng chân nến, nấu nướng thức ăn, chuẩn bị mọi thứ để ngày mai không phải đốt
ngọn lửa nào. Thậm chí họ để ti vi mở cả đêm, chọn trước một kênh. Dầu sao đi
nữa, Diotallevi đây có một cặp ống nhòm; anh ấy hào hứng quan sát họ, vờ như
mình đang ở bên kia con phố.”
“Tại sao vậy?” tôi hỏi.
“Diotallevi của chúng ta nghĩ mình là người Do Thái.”
“Anh nói ‘nghĩ’ là ý gì?” Diotallevi bực mình. “Tôi là người Do Thái. Cậu
có gì phản đối chuyện đó không, Casaubon?”
“Tất nhiên là không.”
“Diotallevi không phải dân Do Thái,” Belbo khẳng định.
“Không? Thế tên tôi thì sao? Có khác gì Graziadio hay Diosiacontè. Một cái
tên Do Thái truyền thống. Một cái tên ghetto
, giống như Sholom Aleichem.”
“Diotallevi là một cái họ may mắn mà công chức thành phố đặt cho những
đứa trẻ bị bỏ rơi. Ông nội anh là trẻ bị bỏ rơi.”
“Một đứa trẻ Do Thái bị bỏ rơi.”
“Diotallevi, anh có da trắng hồng, về mặt thực tế anh là người bạch tạng.”
“Có thỏ bạch tạng, sao không thể có người Do Thái bạch tạng?”
“Diotallevi à, một người không thể cứ quyết định mình là người Do Thái
kiểu như anh ta quyết định trở thành nhà sưu tập tem hay thành viên Hội Chứng
nhân Giêhôva. Là Do Thái thì sinh ra đã là Do Thái. Chấp nhận đi! Anh cũng chỉ
là dân ngoại đạo như hai chúng tôi thôi.”
“Tôi đã cắt bao quy đầu
