Nguyên công-chúa và hai chú cháu Marco Polo và Mateo Polo không hề gì.
Để kỷ niệm việc không may xẩy ra cho phái đoàn, ông Marco Polo bèn tặng
cho Côn-đảo cái tên là « Son dur » có ý nhắc lại rằng khi đạo chiến thuyền
đi ngang qua đó, bão tố rất dữ dội, tiếng gió hút, tiếng sóng đập vào ghềnh,
tiếng sấm sét át lấn tiếng người, làm điếc tai nhức óc.
Trận bão qua rồi, các chiến thuyền còn lại mới đến Tân-Gia-Ba, vượt
eo biển Malacca (Mã-Lai) vào Ấn-Độ-Dương và sau cùng đến hải phận xứ
Ba-Tư. Sau khi đã đại diện Nguyên-chúa dự lễ thành hôn của vua xứ Ba-Tư
và Nguyên công-chúa thì Ông Marco Polo và người chú theo đường bộ
xuyên qua miền Cận-Đông rồi đáp thuyền ở Địa-Trung-Hải mà về quê quán
là thành Venise. Sau khi về đến nhà, Ông Marco Polo mới viết ra một quyển
hành trình nhật ký thuật lại những việc mà ông đã tai nghe mắt thấy. Ông có
thuật chuyện khi đi xuyên qua xứ Tây-Tạng giữa miền núi non đầy tuyết,
khách lữ hành có thể nghe trên không trung tiếng gọi tên tộc mình. Nếu
người khách nói trên, rời bỏ hàng ngũ trong đoàn để đi theo tiếng gọi thì sẽ
bị lạc đường và chết mất trong tuyết. Ông lại nói, ở nhiều nơi đất đào lên đốt
cháy được (than đá). Ông cũng nói, ở một nước nọ một vị vua đãi tiệc có
đến 2,000 người khách và bát đĩa toàn là ngọc ngà, vàng bạc và ở một thị
trấn nọ có đến 500 chiến thuyền to đậu tại bến. Thời buổi ấy quyển sách nói
trên đã làm chấn động dư luận toàn thể Âu-Châu. Từ đó sắp sau có những
đoàn thám hiểm vượt trùng dương sang Á-Châu để tìm xem những việc ly-
kỳ ấy. Người ta kể : đoàn thám hiểm của Vasco de Gama người Bồ-Đào-Nha
đã vượt Đại-Tây-Dương qua Hải-vọng-đốc (mũi cực nam của Phi-Châu) và
tìm ra eo biển Mozambique giữa Phi-Châu và Mã-Đảo (Madagascar) ; đoàn
thám hiểm của Albuquerque, người Bồ-Đào, lại đi xa hơn nữa, vượt qua Ấn-
Độ-Dương đánh chiếm bán đảo Malacca và dựng lên thị trấn Goa trên đất
Ấn-Độ ; đoàn thám hiểm thứ ba của Magellan, cũng người Bồ-Đào-Nha,
vượt qua Đại-Tây-Dương rồi do eo biển lấy tên là Magellan mà vào Thái-
Bình-Dương. Đến quần đảo Phi-Luật-Tân thì trong trận giặc chống với thổ
dân, ông bị giết. Trước ba đoàn thám hiểm này, vào năm 1492 ông
Christophe Colomb (Kha Luân Bố) đã vượt Đại-Tây-Dương tìm đường sang
Ấn-Độ bằng cách đi về phía Tây và tìm ra châu Mỹ.
