Khi một người chết vì một nhát dao, chúng ta nói rằng: người đó bị đâm
chết bằng dao.
Nếu người thời xưa chết vì dao đâm thì lại cho rằng đó là vì dao găm rất
có ma.
Thật ra thì ngay đến bây giờ cũng có người còn tin nhảm là có bùa phép,
có ngày giờ xấu, và còn có kẻ ra ngõ gặp con mèo đen thì vội về nhà, cho là
điểm gở.
Những điều mê tín đó bây giờ thật buồn cười và đáng chê bai, vì nó chỉ
chứng tỏ sự dốt nát mà thôi, tựa như những đám mạng nhện chỉ chăng ở
những góc tối tăm.
Nhưng ta không nên chế nhạo tổ tiên ta xưa kia tin là có quỷ thần, ma
quái, sở dĩ như vậy, chính là vì người xưa thực thà muốn tìm cách giải thích
các sự vật xảy ra xung quanh. Vì vốn hiểu biết còn quá hạn chế, nên người
xưa không thể biết được ý nghĩa thực của sự vật.
Đó cũng là tình trạng hiện nay của một số thị tộc ở châu Phi, châu Úc, bị
bọn thực dân cố ý giam hãm trong vòng nghèo đói, tối tăm.
Không đáng ngạc nhiên gì khi thấy những thị tộc chậm tiến đó còn giữ
nguyên những điều mê tín và thiên kiến của thời đại đồ đá.
Như lời khẳng định của một người đến thám hiểm châu Phi, “Ở xứ Loan-
gô, người dân ở ven biển có thể bị kích động khi trông thấy một thuyền buồm
trang bị hơi khác những thuyền buồm khác, hoặc một con tàu biển có nhiều
ống khói hơn thường lệ. Một cái áo mưa, một cái mũ hơi đặc biệt một chút,
một cái ghế xích đu hoặc bất cứ một đồ vật mới lạ nào cũng có thể gây nên
những mối nghi ngờ đen tối nhất cho những người dân địa phương”.
Đối với những người bản xứ đó, cái gì hơi lạ một chút đều được coi là ma
quái.
Kinh nghiệm dạy họ rằng mọi vật đều ít nhiều có quan hệ đối với nhau.
Nhưng vì không đủ sức cắt nghĩa các mỗi liên hệ giữa những sự vật rất nên
