Do sống trong cộng đồng, do lao động mà con người vượn đã thành
người thực sự.
Có những cuốn sách mô tả những người đi săn thời: tiền sử như những
anh chàng Rô-bin-xơn
, vì kiên nhẫn lao động mà một mình có thể làm
được mọi việc.
Nếu đúng như vậy, nếu quả thật người ta xưa kia sống lẻ loi từng người
hay từng đôi một chứ không sống thành những tập thể đông đảo, thì không
bao giờ con người có thể trở thành những người thực sự, không bao giờ họ
sáng tạo được nền văn minh.
Vì chuyện thật của anh Rô-bin-xơn đâu có như cuốn sách của Đề-phô kể
lại. Nguồn gốc của cuốn sách đó là cuộc đời của một anh thủy thủ, vì tội đã
lôi kéo các bạn trên tàu nổi loạn, đã bị đưa ra đày ở một hòn đảo hoang vắng
giữa đại dương. Rất nhiều năm về sau, khi có những nhà du lịch cập bến ở
đảo đó, thì người chủ nhân độc nhất sống ở đảo đã trở thành một người dã
man thật sự rồi. Anh ta không nói được nữa và giống một con thú hơn là
người.
Như vậy là ngay đối với con người thời bây giờ, nếu sống cô độc cũng sẽ
mau chóng mất cả tính người, huống hồ là đối với người thời tiền sử!
Sở dĩ họ thành người, chính là do họ sinh sống, săn bắn và chế tạo công
cụ không phải riêng lẻ lừng người, mà là cùng làm tập thể.
Đoàn kết hàng trăm người như một, họ cùng đánh đuổi một con voi ma-
mút. Hàng mấy chục ngọn giáo cùng một lúc phóng thẳng vào hai sườn lông
lá của con thú, cả đoàn người nhất tề xông vào tấn công con voi khổng lồ,
nên có sức mạnh như một người có trăm chân trăm tay. Hơn thế nữa, hàng
trăm bộ óc thông minh đã liên kết lại để hạ thủ con quái vật.
Voi ma-mút to và khỏe hơn con người không biết bao nhiêu lần. Nhưng
người lại khôn ngoan hơn voi.
Voi ma-mút nặng nề đến nỗi nó có thể đè bẹp một người đi săn mà vẫn
không hay biết gì. Thế mà con người lại khéo lợi dụng cả sức nặng của con
