mãng là một thí dụ. Người khách chỉ vào trú mưa nhờ thôi mà cả cơ quan lo
sốt vó, cứ ngỡ đó là khách của mình. Bệnh quan liêu ở bệnh viện lại càng tai
hại, bệnh nọ xọ bệnh kia, phẫu thuật nhầm, đến nỗi biến đàn ông thành đàn
bà! Mrozek cũng chọc cười chúng ta, khi ông cho thấy những điều tưởng
chừng phi lý nhưng lại hoàn toàn có lý. Hai anh em sinh đôi trong truyện Sự
đời chính là hai nhân vật chứng tỏ cái phi lý có lý này. Rốt cuộc, nhân vật
trong truyện phải thốt lên: “Sự đời thật giản đơn, chỉ có óc tưởng tượng của
tôi cứ làm cho nó rối rắm không cần thiết”. Trong Chuyến tàu tốc hành đêm,
Mrozek giễu nhại kẻ nhạy cảm, tự chuốc khổ vào thân rất tội nghiệp và khôi
hài. Trong truyện Mất ngủ vì logic tác giả nhắc nhở chúng ta, không phải
logic lúc nào cũng logic, chỉ vì logic mà ông khách nọ đã mất ngủ cả đêm vì
một con chuột và ông ta đã rút ra bài học: “Từ đó trở đi tôi không suy luận
theo kiểu logic nữa. Một con chuột ngu mạnh hơn tất thảy mọi logic, còn
logic chỉ tổ làm mất ngủ mà thôi”. Trong truyện Người bạn nhỏ, kẻ cho mình
vô tội, vì mọi tội lỗi của hắn đã có con mèo gánh chịu, càng ngày càng lún
sâu vào vũng bùn tội lỗi, khiến con mèo gánh tội thay hắn càng ngày càng
trở nên tiều tụy, thân tàn ma dại. Hắn lại còn tưởng bở, nghĩ cách nhân giống
con mèo, để được tha hồ mắc tội. Nhưng hắn đã bị cụt hứng, vì con mèo
không chịu nhân giống... Rốt cuộc hắn đã ngộ sát ông già, đương nhiên con
mèo cũng chết vì phải gánh tội tày đình của hắn và cả hắn nữa cũng bị trừng
phạt. Một tấn bi kịch theo kiểu “quýt làm cam chịu”.
Slawomir Mrozek là nhà văn đương đại rất ăn khách ở Ba Lan hiện nay.
Các tác phẩm của nhà văn đa tài này đã được dịch ra hàng chục thứ tiếng
khác nhau trên thế giới. 85 truyện dịch trong cuốn sách này là do chúng tôi
chọn lựa từ tuyển tập truyện ngắn của ông, ấn hành năm 1999, gồm ba tập,
tổng cộng gần bốn trăm truyện ngắn và cực ngắn.
Người dịch hy vọng rằng, tập truyện trào phúng Con voi sẽ mang lại
nhiều cảm xúc, nhiều thú vị và bổ ích cho bạn đọc.
Hà Nội, ngày 01 tháng 01 năm 2013
Nhà văn, dịch giả Lê Bá Thự
