Giao hưởng số 9 xuất thần đến mức không thể tin được, nhưng
chúng ta sẽ không ngạc nhiên lắm nếu biết rằng ông thường
không nhớ mình đã cất chìa khóa nhà ở đâu.
Tại sao một người vừa thông minh lại vừa ngớ ngẩn? Rất nhiều
nhà tâm lý học và thần kinh học đã đồng ý với nhau trong việc diễn
giải chức năng của não bộ, vốn giúp chúng ta lý giải được những
chuyện dường như hết sức trái ngược này. Đó là sự khác biệt giữa hai
phương thức tư duy: tư duy trực giác mang tính tự động và tư duy
phản xạ mang tính lý trí (trong ngành tâm lý học, hai phương thức tư
duy này đôi khi được gọi là Phương thức I và Phương thức II). Những
đặc điểm chính của từng phương thức được minh họa qua Bảng 1.1.
Bảng 1.1
Hai phương thức tư duy
Tư duy trực giác
Tư duy phản xạ
Không kiểm soát
Không cần cố gắng
Liên tưởng
Nhanh Tiềm thức
Cần có kỹ năng
Có kiểm soát
Cần sự nỗ lực
Suy diễn
Chậm Tự nhận thức
Theo quy tắc
Tư duy trực giác diễn ra rất nhanh, mang tính bản năng và không
liên quan gì đến điều chúng ta thường nghĩ về tư duy. Khi bạn
tránh một quả bóng bất ngờ bay thẳng về phía bạn, hay bạn căng
thẳng khi máy bay của bạn rơi vào vùng áp suất không khí nhiễu
động, hoặc bạn mỉm cười khi nhìn thấy một chú cún con dễ thương,
lúc đó bạn sử dụng tư duy trực giác. Các nhà não học nói rằng các
hoạt động của tư duy trực giác có liên quan đến những vùng có từ
rất sớm của não bộ, giống những vùng não của loài thằn lằn và
chó.
