Trong những cuộc tranh chấp với công nhân, giới chủ thường có lợi
thế. Tuy nhiên có một mức mà thấp hơn nó khó mà có thể giảm được tiền
công ngay cả của loại lao động thấp nhất.
Một người luôn luôn phải kiếm sống bằng lao động của mình, và tiền
lương của người đó ít nhất phải vừa đủ để nuôi sống anh ta. Tiền lương đó
trong nhiều trường hợp còn phải nhiều hơn ít nữa, nếu không thì người đó
khó có thể nuôi nổi gia đình mình, và dòng họ của những người lao động
đó không thể tồn tại quá được một thế hệ. Ông Cantilion đã giả sử về vấn
đề này là những người lao động bình thường thuộc loại bét nhất cần phải
kiếm được là gấp đôi số tiền cần thiết để nuôi sống chính họ để có thể nuôi
được hai con; lao động của người vợ, vì còn phải làm nhiệm vụ trông nom
con cái, nên chỉ kiếm đủ nuôi thân thôi. Nhưng theo như tính toán, một nửa
số con đẻ ra thường chết yểu trước khi đến tuổi trưởng thành. Vì vậy, người
lao động nghèo nhất, nếu theo như cách tính toán nói trên, cần phải nuôi 4
con, trong đó chỉ có hy vọng là hai đứa sẽ sống đến lúc trưởng thành.
Nhưng số tiền cần thiết để nuôi 4 đứa trẻ có thể gần bằng số tiền để nuôi
một người lớn. Tác giả này nói thêm là một người nô lệ có đầy đủ sức lao
động có thể làm ra đủ lương thực và các thứ cần dùng để tự nuôi mình gấp
hai lần, và một người lao động tầm thường nhất cũng không thể kiếm ăn
kém hơn một người lao động nô lệ khỏe mạnh. Như vậy rõ ràng là để có
thể nuôi sống một gia đình, người chồng và người vợ, bằng sức lao động
của chính họ, dù cho lao động đó là loại thấp nhất trong lao động bình
thường, cũng cần phải kiếm được nhiều hơn số tiền cần thiết để tự nuôi
sống mình, nhưng tỷ lệ nhiều hơn là bao nhiêu hoặc theo cách tính toán trên
đây, hoặc theo một cách nào khác, thôi không dám tự mình quyết định tỷ lệ
này.
Có những hoàn cảnh nào đó đôi khi mang lại lợi thế cho người lao
động và giúp họ nâng tiền lương lên khá cao so với tỷ lệ này, tỷ lệ thấp nhất
phù hợp với những con người bình thường mà thôi.
Khi ở một nước nào đó có một mức cầu luôn luôn cao về nhân công:
người làm công ăn lương, thợ thủ công, thợ công nhật, đầy tớ thuộc đủ các
loại, và khi năm sau tạo ra nhiều công việc làm hơn năm trước, thì công
