chuyển nhất. Nếu một người lao động nghèo có thể nuôi gia đình ở những
nơi thuộc vương quốc Anh mà ở đó giá công lao động thấp nhất, thì họ tất
sẽ trở thành giàu có, nếu sống ở những nơi giá lao động cao nhất.
Thứ tư, những biến động về giá công lao động không những không
phù hợp về thời gian hoặc không gian với giá thực phẩm, mà thường là trái
ngược hẳn.
Giá thóc lúa, lương thực của người bình dân, đắt hơn ở Scotland so
với ở Anh mà từ nước này Scotland hàng năm nhập rất nhiều. Giá công lao
động, ngược lại ở Anh lại đắt hơn ở Scotland. Do đó, nếu người lao động
nghèo có thể nuôi gia đình ở xứ này của vương quốc Anh, thì họ có thể trở
thành giàu có khi chuyển đến vùng khác trong cùng một vương quốc. Bột
yến mạch là một thứ lương thực tốt nhất của người lao động bình thường ở
Scotland nhưng loại này thông thường kém phẩm chất so với loại tương tự
ở các vùng khác ở Anh. Nhưng sự khác biệt về cách sinh hoạt không phải
nguyên nhân mà là hậu quả của sự chênh lệch về tiền công lao động, mặc
dù, do hiểu lầm, tôi thường được giải thích sự khác biệt đó chính là nguyên
nhân. Không phải vì một người đi xe ngựa và người láng giềng của ông ta
đi bộ mà người này giàu, người kia nghèo, mà vì người này giàu nên có xe
ngựa, và vì người kia nghèo nên phải đi bộ.
Vào thế kỷ trước, thóc lúa đều đắt hơn ở cả hai vùng của vương quốc
Anh so với giá hiện nay. Đây là một thực tế hiển nhiên không thể nghi ngờ
gì, và chứng cớ của nó lại có tính quyết định đối với Scotland hơn là đối
với Anh. Mặc dù ở cả hai vùng của liên hiệp vương quốc Anh, giá thóc lúa
có phần nào chắc chắn rằng giá công lao động còn rẻ hơn nhiều. Nếu như
người lao động nghèo có thể nuôi gia đình họ thời bây giờ, thì chắc chắn
bây giờ họ còn dễ chịu hơn nhiều. Vào thế kỷ trước, tiền công lao động
bình thường phổ biến trên trong phần lớn xứ Scotland là 6 penny vào mùa
hè và 5 penny vào mùa đông. Ba shilling tiền công trong một tuần, giá công
này hãy còn tiếp tục được trả ở một vài nơi ở vùng cao và ở các đảo phía
tây. Tiền công thông thường nhất của người lao động bình thường trên phần
lớn miền đất thấp hiện nay là 8 penny một ngày. Giá công này cao hơn: 10
penny, đôi khi 1 shilling, ở Edinburgh và những tỉnh giáp với Anh và ở cả
