thốn, đói khổ và chết chóc là những điều tất nhiên xảy ra với giai cấp đó và
từ đó lại lan sang các giai cấp trên cho đến khi số dân trong nước giảm
xuống tới mức có thể đảm bảo sinh sống bằng tiền thu nhập và số vốn còn
lại. Điều này được phản ánh qua hoàn cảnh thực tế ở Bengai và ở một vài
khu định cư của Anh ở Đông Ấn. Ở một nước đất đai phì nhiêu mà trước
kia số dân còn ít ỏi, ở đó thời bây giờ kiếm ăn sinh sống cũng không có gì
khó khăn lắm nhưng hàng năm ba tới bốn trăm nghìn người phải chịu chết
đói, vì thế có thể tin rằng ở nước đó ngày nay quỹ dùng để nuôi sống những
người lao động nghèo đang giảm đi nhanh chóng. Tình trạng khác nhau
giữa Bắc Mỹ và Đông Ấn thể hiện một cách sinh động sự tài giỏi của Hiến
chương Anh quốc trong việc bảo vệ và cai trị Bắc Mỹ và sự thống trị nghiệt
ngã và áp lực quá đáng của công ty thương mại Đông Ấn của Anh.
Đền bù đầy đủ sức lao động là một triệu chứng tự nhiên của việc tăng
thêm của cải của đất nước. Việc duy trì sự sinh sống của người lao động
nghèo khổ ở mức độ quá ư thiếu thốn, trái lại, là một triệu chứng tự nhiên
cho thấy mọi vật đang ngừng trệ và dân chúng đang đói khổ và chết dần
chết mòn, như thế họ sẽ nhanh chóng bị tụt hậu.
Ở Anh hiện nay, tiền công lao động rõ ràng là cao hơn mức cần thiết
để giúp cho người lao động có thể nuôi nổi gia đình họ. Để có được sự hiểu
biết về điểm này, không cần thiết phải đưa ra những tính toán để xem thế
nào là số tiền ít nhất cần cho người lao động dùng để nuôi gia đình. Có
nhiều triệu chứng cho thấy là tiền công lao động ở bất kỳ đâu cũng không
kém mức tối thiểu này mà bất kỳ người dân thường nào cũng phải kiếm
được.
Trước hết, ở tất cả các nơi ở Anh, người ta thấy có sự khác biệt, ngay
cả ở những loại lao động thấp nhất, giữa tiền công mùa đông và tiền công
mùa hè. Công mùa hè bao giờ cũng cao nhất. Nhưng việc nuôi gia đình vào
mùa đông lại tốn kém hơn nhiều vì phải chi tiêu mua nhiên liệu sưởi. Vì
vậy, tiền công được trả cao nhất khi chi tiêu lại ít nhất, rõ ràng là tiền công
không được điều chỉnh bằng sự cần thiết phải chi tiêu nhiều hơn mà bằng
số lượng và giá trị của sản phẩm. Một người lao động biết lo xa phải tìm
cách dành dụm một phần tiền công mùa hè để thanh toán chi phí cao về
