bán thịt chưa từng bao giờ được giả định có giá trị hơn 1 pound bánh mì,
thì sự dư thừa lớn này lại càng có giá trị lớn hơn nhiều ở bất cứ nơi nào và
là một quỹ lớn cả về lợi nhuận cho người trại chủ và về tiền thuê cho người
chủ đất. Hình như mọi nơi đều làm như vậy trong thời kỳ mở đầu hoang sơ
của nền nông nghiệp.
Nhưng những giá trị so sánh (tương đối) giữa hai loại thực phẩm khác
nhau này – bánh mì và thịt – là rất khác nhau ở vào những thời kỳ khác
nhau của nền nông nghiệp. Vào thời kỳ hoang sơ ban đầu, những cánh
đồng hoang chiếm phần lớn đất đai trong nước và thường chỉ để chăn thả
súc vật. Do đó, thịt mọi loại vật thường có nhiều hơn lúa mì, cho nên bánh
mì được đánh giá cao hơn nhiều so với thịt thời đó, và tất nhiên cũng được
bán với giá cao nhất. Ở Buenos Aires (thành phố cảng của Argentina), ông
Ullon cho chúng tôi biết rằng 40 hoặc 50 năm trước đây 4 real (tương được
21,5 penny) là giá thông thường của một con bò được tùy ý lựa chọn trong
một đàn bò hai, ba trăm con. Ông này không nói gì về giá bánh mì, có thể
vì ông ta thấy không có gì đặc biệt về giá mặt hàng này. Ông còn cho biết
con bò giá chỉ cao hơn chút ít so với tiền công lao động bắt nó mà thôi.
Nhưng muốn trồng trọt ngũ cốc thì đòi hỏi rất nhiều sức lực lao động bất kỳ
ở đâu, và trên đất nước có con song Plate, thời ấy là con đường nối liền
Châu Âu với các mỏ bạc ở Potosi, giá công lao động trả bằng tiền cũng
không rẻ lắm. Khi mà công việc trồng trọt được mở rộng ra trên phần lớn
đất nước, lúc đó có nhiều bánh mì hơn thịt. Cuộc cạnh tranh đã thay đổi
chiều hướng, và giá thịt trở nên đắt hơn so với giá bánh mì.
Cùng với việc mở rộng trồng trọt ngũ cốc, những cánh đồng hoang vì
không được chăm sóc đã không còn đủ cỏ cho việc chăn nuôi để cung cấp
thịt cho mọi người. Một phần đất đai trồng trọt phải để dùng cho việc chăn
nuôi và vỗ béo gia súc. Vì thế tiền bán gia súc phải đủ không những chỉ để
trả tiền công chăn nuôi gia súc, mà cả tiền thuê trả cho chủ đất và tiền lãi
cho chủ trại mà đáng lẽ ra chủ đất và chủ trại đã có thể thu được từ phần
đất trồng trọt. Những súc vật nuôi trên những đồng hoang, khi mang đến
chợ bán, cũng được bán theo cân nặng hoặc chất lượng như những súc vật
nuôi trên đất màu mỡ dùng để trồng trọt. Những người chủ các đồng hoang
