Sự chênh lệch giữa giá lao động trả bằng tiền ở Trung Hoa và ở Châu
Âu còn lớn hơn là sự chênh lệch về giá sinh hoạt giữa hai khu vực này, vì
công lao động ở Châu Âu được trả cao hơn ở Trung Hoa, vì phần lớn các
nước ở Châu Âu ở trong tình trạng phồn vinh, thịnh vượng trong khi Trung
Hoa hình như vẫn đứng nguyên tại chỗ. Giá công lao động trả bằng tiền ở
xứ Scotland thấp hơn ở nước Anh vì việc trả công lao động ở xứ này thấp
hơn ở nước Anh khá nhiều. Mặc dù Scotland có tăng tiền về mặt của cải,
những xứ này tiến chậm hơn nhiều so với Anh. Lao động từ Scotland nhập
vào Anh khá đông, và người Anh di cư rất ít, điều đó đủ để chứng tỏ là
mức cầu về lao động rất khác nhau ở hai đất nước này.
Tỷ lệ về mức trả công lao động tại nhiều nước được điều tiết không
phải bởi sự giàu có hay nghèo nàn của các nước đó, mà bởi tình trạng các
nước đó đang tiến lên, đứng yên tại chỗ hay thụt lùi.
Vàng và bạc có giá trị lớn nhất ở các nước giàu sang nhất, thì lại có
giá trị nhỏ nhất ở các nước nghèo nhất. Nó hầu như chẳng có chút giá trị gì
đối với những người còn sống trong tình trạng hoang dã, mọi rợ, vì họ là
những người nghèo nhất trong các dân tộc trên thế giới.
Ở các thành phố lớn, ngũ cốc luôn luôn bán với giá đắt hơn so với các
vùng xa xôi, hẻo lánh. Song đây không phải là do giá bạc thực sự rẻ mà do
giá ngũ cốc thực sự đắt ở các nơi đó. Chuyển bạc về thành phố lớn cũng tốn
công sức nhưng ít hơn nhiều so với chuyển ngũ cốc.
Tại một vài nước buôn bán rất giàu có như Hà Lan và vùng lãnh thổ
Genoa, ngũ cốc có giá đắt vì lý do tương tự như ở các thành phố lớn. Các
thành phố này không sản xuất đủ ngũ cốc để nuôi sống số dân ở đó. Thành
phố có nhiều ngành công nghiệp, có nhiều thợ thủ công tài năng và khéo
léo và các thợ chế tạo. Thành phố có đầy đủ các loại máy móc cần thiết để
làm giảm bớt sự căng thẳng lao động, có ngành đóng tàu và cơ quan hàng
hải, các phương tiện vận chuyển và hoạt động giao dịch kinh doanh, nhưng
lại nghèo về ngũ cốc, và vì lương thực phải mang từ các nước xã hội đến,
cho nên ngoài giá thực còn phải cộng thêm các loại cước phí vận tải nữa.
Vận chuyển bạc tới Amsterdam tốn kém không ít thơn là tới Dantzick,
nhưng nếu là vận chuyển ngũ cốc tới hai nơi này thì còn tốn kém hơn rất
