kỷ trước. Hiện nay giá trị chè mà công ty Đông Ấn của Anh nhập vào trong
nước để cho người Anh tiêu dùng lên tới 1 triệu rưỡi bảng một năm, và như
thế vẫn còn chưa thỏa mãn nhu cầu tiều dùng. Một số lượng lớn chè còn
luôn luôn được nhập lậu vào trong nước qua các hải cảng của Hà Lan, hải
cảng Gothenburg ở Thụy Điển và từ bờ biển của nước Pháp chừng nào
công ty Đông Ấn của Pháp vẫn còn kiếm được nhiều lợi nhuận qua việc
buôn bán mặt hàng này. Lượng tiêu dùng cũng tăng lên không kém đối với
các đồ sứ của Trung Hoa, đồ gia vị của Moluccas, các hàng hóa thủ công
mỹ nghệ của Bengal và nhiều mặt hàng khác nữa. Trọng tải của các tàu
chuyên chở hàng mà Châu Âu sử dụng trong các hoạt động thương mại với
Đông Ấn trong suốt thể kỷ trước có lẽ là không lớn hơn nhiều so với công
ty Đông Ấn của Anh.
Nhưng ở Đông Ấn, đặc biệt ở Trung Hoa và Indostan, giá trị các kim
loại quý, mà người Châu Âu đã buôn bán với các nước này, còn cao hơn
nhiều so với ở Châu Âu, và cho đến này giá trị vẫn còn cao. Các nước trồng
lúa gạo thường thu hoạch hai, và đôi khi ba vụ trong một năm, mỗi vụ lúa
gạo ở các nước đó cũng cho sản lượng nhiều hơn vụ ngũ cốc ở các nước
lớn thường có dân số đông hơn nhiều. Ở các nước đó, người giàu thường có
quá nhiều lương thực để bán ngoài phần dùng vào việc tiêu dùng cho gia
đình họ, do đó tiền bán lúa cho phép họ có thể thuê mướn một số lao động
lớn hơn nhiều của những người khác. Số người tùy tùng và phục vụ cho
một nhà quý tộc ở Trung Hoa hoặc Indostan theo các bản báo cáo cho biết
thì nhiều và sang trọng hơn hẳn các nhân vật giàu có nhất ở Châu Âu. Do
các nhà quý tộc ở đây có quá nhiều lương thực mà họ bán đi, nên họ mua
được những thứ đồ quý hiếm như kim loại và đá quý mà thiên nhiên chỉ
cung cấp với những số lượng nhỏ, vì thế các thứ đồ quý đó đã trở thành
những thứ đồ phô trương sự giàu sang của họ. Mặc dù các mỏ cung cấp cho
Châu Âu, các thứ hàng hóa đặc biệt này tuy vậy ở Ấn Độ vẫn đổi được một
số lương thực nhiều hơn ở Châu Âu. Nhưng cũng phải nói là các mỏ cung
cấp các kim loại quý cho thị trường Ấn Độ hình như có trữ lượng ít hơn so
với các mỏ cung cấp các kim loại quý cho Châu Âu nhưng các mỏ đá quý
lại có trữ lượng nhiều hơn, cho nên kim loại quý ở Ấn Độ tất nhiên đổi
