động của con người trong quá trình gia tăng số lượng loại sản phẩm ở dạng
thô này, đạt thành công nhiều hay ít.
LOẠI THỨ NHẤT
Loại thứ nhất của sản phẩm ở dạng thô mà giá của nó tăng lên cùng với sự
tiến bộ của xã hội, là loại mà sự siêng năng, cần mẫn của con người không
có khả năng làm tăng lên được về mặt số lượng. Nó bao gồm các vật mà
thiên nhiên chỉ sản xuất ra một số lượng nhất định rất dễ hỏng, cho nên
không thể tích trữ các sản phẩm này từ nhiều mùa vụ khác nhau. Đó là
những loại chim, cá quý hiếm, các loại muông thú, nhất là các loại chim
luôn luôn thay đổi nơi sinh sống tùy theo thời tiết… Khi mà của cải và mức
sống sang trọng được tăng lên thì người ta muốn có những sản phẩm đó
như một thứ đồ giả trí xa xí, và nhu cầu đó của người giàu ngày càng tăng,
và con người dù cố gắng và siêng năng đến mấy cũng không thế nào tăng
số lượng cung cấp các mặt hàng quý, hiếm đó vượt quá số lượng đã có
trước khi nhu cầu đó tăng. Số lượng các thứ sản phẩm đó không thay đổi
hoặc gần như không thay đổi, trong khi đó thì người ta lại thi nhau mua cho
bằng được các thứ quý hiếm đó để làm cảnh, cho nên giá của các thứ sản
phẩm đó tùy thuộc vào số cầu và có thể tăng lên một cách quá đáng không
thể ngờ tới được và hình như không có giới hạn nào cả. Nếu con chim sẽ gà
trở thành một cái mốt được nhiều người ưa thích, và có thể bán tới 20
guinea 1 con, thì cũng không một ai dù siêng năng, cần mẫn đến đâu, cũng
không thể làm tăng số chim này nhiều hơn số chim hiện có. Người ta cũng
nhớ lại những người La Mã, trong thời kỳ huy hoàng nhất của đế chế, đã trả
giá rất cao để mua các loại chim và cá quý, hiếm. Những giá cao đó tất
nhiên không phải là hậu quả của bạc bị xuống giá thời bấy giờ, mà chính là
do sự khan hiếm những vật quý, vật hiếm và cảnh lạ làm cho giá cả tăng
lên cao vọt như vậy.
Ở La Mã trong một thời gian trước và sau sự sụp đổ của nước cộng
hòa, bạc được bán với giá cao so với ở phần lớn các nước Châu Âu hiện
nay. Ba sestertium (đông tiền cổ La Mã có giá trị bằng ¼ denarius), bằng
