cần mẫn có thể sản xuất được nhiều để đáp ứng nhu cầu của đời sống. Nó
bao gồm các cây cối và động vật có ích mà, ở các nước không trồng trọt,
thiên nhiên đã cung cấp một cách quá ư thừa thãi đến mức chúng không có
hoặc chỉ có một giá trị nhỏ nhoi mà thôi, và khi ngành trồng trọt được hình
thành và ngày càng tăng tiến, thì chúng buộc phải nhường chỗ cho các loại
sản phẩm sinh lợi hơn.
Trong một thời kỳ dài trong quá trình tiến lên và đổi mới phương thức
canh tác, số lượng các cây cối có ích này liên tục giảm đi, trong khi đó thì
nhu cầu về chúng lại liên tục tăng. Giá trị thực tế của chúng cứ tăng dần tới
mức mà chúng cũng trở nên những loại sản phẩm sinh lợi như các thứ khác
mà con người sản sinh ra bằng sức lao động của mình trên những mảnh đất
màu mỡ, phì nhiêu nhất. Khi giá trị thực tế của chúng đã lên đến mức rất
cao, thì không thể nào cứ tiếp tục cao mãi lên được, vì như thế người ta sẽ
dùng đất đai và sức lao động để tăng số lượng của chúng.
Khi giá súc vật tăng cao tới mức người ta thấy việc trồng cỏ nuôi gia
súc cùng có lợi như việc trồng lúa nuôi sống con người thì gia súc vật sẽ
chững lại và không thể lên cao hơn được nữa. Nếu giá súc vật cứ lên, thì tất
nhiên đất trồng thóc lúa sẽ chuyển thành cánh đồng cỏ nuôi gia súc. Việc
mở rộng canh tác bằng cách giảm bớt số lượng cánh đồng cỏ, làm giảm
lượng thịt cung cấp cho thị trường. Giá thịt và giá gia súc sẽ dần dần tăng
lên tới mức người trồng trọt cảm thấy tốt hơn nên chuyển sang chăn nuôi
và biến đất trồng ngũ cốc thành đất trồng cỏ nuôi gia sức. Nhưng trong quá
trình phát triển xã hội ít khi cày cấy trồng trọt được mở rộng đến mức làm
cho giá súc vật tăng lên cao quá như vây. Cũng có một vài nơi ở Châu Âu
mà ở đó giá gia súc chưa đạt tới mức cao này. Ví dụ, ở xứ Scotland trước
khi liên hiệp với vương quốc Anh, giá gia súc cũng không tăng lên được tới
giá cao. Nếu như gia súc của xứ Scotland chỉ hạn chế trên thị trường trong
nước mà ở đó những cánh đồng cỏ rộng lớn chỉ có thể dùng để chăn nuôi
chứ chẳng phải để trồng trọt được sản phẩm gì khác, thì giá gia súc không
thể cao đến mức người ta thấy có lợi là nên bỏ đất trồng ngũ cốc để trồng
cả cả. Ở Anh người ta nhận thấy rằng ở các vùng lân cận London, giá gia
súc tăng đến mức cao này vào đầu thế kỷ trước , nhưng mãi về sau này nó
