khoảng 6 penny sterling, là giá trả cho một peck (độ 9 lít) lúa mì đã chịu
thuế thập phân ở Sicily. Giá này tuy nhiên thấp hơn giá trung bình ở thị
trường. Người trại chủ ở Sicily bị buộc phải bán lúa mì với giá đó, được
xem như là đã đóng thuế (bằng 1/10 giá trị lúa). Tuy nhiên, khi người La
Mã cần mua nhiều ngũ cốc hơn so với số lượng phải chịu thuế thập phân,
thì họ buộc phải trả giá 4 sestertium, hoặc 8 penny sterling, cho một peck
(khoảng 9 lít), và giá này được xem là vừa phải, hợp lý, tức là giá trung
bình thời bấy giờ. Giá này bằng khoảng 21 shilling một góc tạ Anh. 28
shilling một góc tạ Anh là giá trung bình thường bán theo hợp đồng cung
cấp lúa mì ở Anh trước những năm khan hiếm gần đây nhất, nhưng lúa mì
Anh chất lượng kém hơn lúa mì Sicily và thường bán với giá rẻ hơn trên thị
trường Châu Âu.
Vì thế, ngược lại, giá trị bạc vào thời kỳ cổ xưa đó so với giá bạc vào
thời kỳ hiện tại chắc phải là ở tỷ lệ ba so với bốn, nghĩa là ba ounce bạc
chắc hẳn đã mua được một số lượng hàng hóa hay thuê mướn được một số
nhân công mà thời này phải cần tới bốn ounce bạc. Khi chúng ta đọc trong
tác nhân của Pliny rằng Seius mua một con chim sơn ca lông trắng để làm
tặng phẩm dâng lên cho nữ hoàng Agrippina với giá 6000 sestertium, nghĩa
là có giá trị bằng khoảng 50 bảng Anh theo thời giá hiện nay, và Asinius
Celer mua một con cá phèn với giá 8000 Sestertium bằng khoảng 66 bảng
13 shilling 4 penny theo thời giá hiện nay, và Asinius Celer đã mua con cá
phèn với một số tiền ngang với 88 bảng 17 shilling 9,5 penny theo thời giá
hiện nay. Vậy, các giá mua quá đáng nói trên, không phải là do có sự thừa
thãi về bạc cũng như sự dư thừa về sức lao động và các phương tiện nuôi
sống mà người La Mã có, ít hơn rất nhiều so với số lượng bạc mà một
lượng tương đương về lao động và các phương tiện sinh sống hiện nay có
thể mang lại cho họ.
LOẠI THỨ HAI
Loại thứ hai của sản phẩm ở dạng thô mà giá của chúng tăng lên cùng với
sự tiến bộ của xã hội, là những sản phẩm mà con người bằng sự siêng năng
