một sự phân biệt tốn công vô ích không giúp gì cho một người chỉ có một ít
lượng bạc mang đi chợ hay chỉ có một số tiền thu nhập cố định nào đó. Tôi
không có ý muốn nói rằng do nắm được sự khác nhau này người đó có thể
mua được rẻ hơn. Tuy nhiên, biết được điều này, có thể cũng không phải
hoàn toàn vô ích.
Khi sự hiểu biết này cung cấp một bằng chứng về điều kiện phồn vinh
của đất nước, thì nó cũng có ích phần nào cho dân chúng. Nếu việc giá của
một vài loại lương thực, thực phẩm tăng do giá trị của bạc giảm sút, thì đó
là do một tình huống mà từ đó người ta không thể suy luận ra điều gì khác
ngoài việc các hầm mỏ ở Châu Mỹ đã được khai thác với hiệu quả cao. Sự
giàu có thực sự của đất nước và sản lượng hàng năm của đất đai và lao
động có thể dần dần bị suy giảm, như trường hợp ở Ba Lan và Bồ Đào Nha,
hoặc dần dần tăng tiến, như đã thấy ở hầu hết các nước Châu Âu, bất kể
tình huống nói trên như thế nào. Nhưng nếu giá của một vài loại lương thực
thực phẩm tăng lên do giá trị thực tế của đất đai sản xuất ra chúng tăng lên,
do độ phì nhiêu của đất đai đó tăng lên, hoặc do cải tiến canh tác và chăm
bón đất tốt hơn, và do đó đất đai thích hợp hơn với công việc trồng trọt ngũ
cốc, đó là một trường hợp chứng tỏ một cách rõ ràng nhất tình trạng phồn
vinh và tiến bộ của đất nước. Đất đai luôn luôn là phần của cải lớn nhất,
quan trọng nhất và lâu bền nhất của những nước quảng canh. Dân chúng
chắc là có lợi hoặc phần nào được thỏa mãn khi nắm vững được một bằng
chứng có tính chất quyết định về giá trị đang tăng của phần của cải lớn
nhất, quan trọng nhất và lâu bền nhất của chính họ.
Dân chúng cũng thấy những sự hiểu biết là cần thiết cho họ để điều
chỉnh tiền công cho những người làm công cho họ. Nếu một vài loại lương
thực, thực phẩm tăng giá là do giá trị của bạc bị giảm thì tiền công lao động
cần phải tăng lên một cách thích đáng cho cân xứng với mức giảm giá trị
này, miễn là tiền công trước đây không quá lớn. Nếu số tiền công không
được tăng lên, thì mức thù lao thực tế rõ ràng là sẽ giảm đi rất nhiều.
Nhưng nếu sự tăng giá này là do giá trị của đất tăng lên, vì độ phì nhiêu của
đất tăng lên, thì đó tất nhiên sẽ là một vấn đề tốt để xem xét nên tăng tiền
công lao động theo một tỷ lệ nào hoặc nói chung có nên tăng không. Việc
