có thể mua được với số tiền đó. Toàn bộ thu nhập của tất cả mọi người tính
gộp lại tất nhiên không bằng giá trị của tiền và hàng tiêu dùng cộng lại, mà
chỉ bằng một thứ này hoặc thứ kia mà thôi, và đúng hơn là bằng tổng giá trị
hàng hóa tiêu dùng hơn là tổng số tiền.
Sở dĩ chúng ta luôn luôn tính thu nhập bằng tiền kim loại là vì nó điều
chỉnh sức mua của người có tiền hay là điều chỉnh giá trị hàng hóa mà
người có tiền có thể tiêu dùng. Chúng ta coi số thu nhập của người có tiền
là sức mua hay mức tiêu dùng chứ không phải là số tiền kim loại mà người
đó có trong tay.
Nếu việc này khá rõ ràng đối với một cá nhân, thì nó lại càng rõ ràng
hơn đối với xã hội. Số lượng tiền bằng kim loại trả hàng năm cho một cá
nhân nào đó thường đúng bằng số thu nhập của người đó và là biểu thị
ngắn gọn nhất của giá trị thu nhập mà người này nhận được. Nhưng tổng số
tiền kim loại được lưu hành trong xã hội không bao giờ có thể bằng tổng số
thu nhập của các thành viên trong xã hội. Vì đồng guinea mang trả cho một
người lính trợ cấp tuần này vào ngày hôm nay có thể được dùng để trả cho
một người khác vào ngày mai và cho người thứ ba nào đó vào ngày kia, do
đó tổng số tiền kim loại lưu hành hàng năm trong một nước luôn luôn có
một giá trị nhỏ hơn toàn bộ số tiền trợ cấp hàng năm cho mọi người. Nhưng
sức mua hay số hàng hóa có thể liên tục được mua với toàn bộ số tiền trợ
cấp này bao giờ cũng phải đúng bằng giá trị thu nhập của mọi người. Do
đó, số thu nhập không thể là ở số tiền kim loại mà số lượng của nó còn ít
hơn nhiều so với giá trị của nó, mà ở sức mua, ở số hàng hóa mà các đồng
tiền kim loại đó có thể liên tiếp mua được khi luân chuyển từ tay người này
sang tay người khác.
Vì vậy, tiền tệ - một bánh xe lưu thông khổng lồ và một công cụ
thương mại sắc bén – giống như các công cụ thương mại khác, mặc dầu nó
tạo thành một phần giá trị rất lớn của tư bản, lại không cấu thành thu nhập
của xã hội mà nó phục vụ. Mặc dù tiền kim loại làm thành tiền tệ, và trong
quá trình lưu thông nó phân phối cho mọi người phần thu nhập mà họ được
hưởng, tiền kim loại không tham gia chút nào vào số thu nhập đó.
