tiền) do chính ông ta phát hành thì vào bất kỳ lúc nào lệnh phiếu đó cũng
có thể chuyển lại thành tiền mặt.
Một chủ nhà băng cho các khách hàng vay những lệnh phiếu của ông
ta trị giá tới mức 100.000 bảng Anh, chẳng hạn. Vì các phiếu đó sử dụng
vào mọi mục đích có liên quan đến tiền tệ, nên những người mắc nợ vẫn trả
số tiền lãi cho chủ nhà băng như ông ta đã cho họ vay tiền vậy. Tiền lãi này
là nguồn gốc thu nhập của chủ nhà băng. Mặc dù một số lệnh phiếu đó
quay trở lại chủ ngân hàng để xin chuyển thành tiền mặt, phần lớn các
phiếu đó tiếp tục chuyển qua tay nhiều người hàng tháng, thậm chí hàng
năm liền. Mặc dù chủ ngân hàng phát hành lệnh phiếu với một giá trị tương
đương 100.000 bảng, ông ta chỉ cần có trong tay độ 20.000 bảng bằng vàng
hay bạc là đủ để đáp ứng những yêu cầu đột xuất xảy ra khi đòi chuyển lại
thành tiền mặt. Bằng các giao dịch tài chính như vậy, 20.000 bảng bằng
vàng và bạc thực hiện các chức năng của 100.000 bảng. Cũng có thể tiến
hành các cuộc trao đổi mua bán và lưu thông phân phối hàng hóa cho
nhưng người tiêu dùng bằng các lệnh phiếu của chủ ngân hàng trị giá tương
đương với một trăm nghìn bảng như bảng tiền vàng hay tiền bạc vậy. Vì
thế, qua cách này, 80.000 bảng vàng, bạc dư thừa không phải đưa vào lưu
thông trong nước. Nếu các giao dịch tài chính như thế được các chủ ngân
hàng đồng thời tiến hành, thì toàn bộ số tiền lưu hành có thể chỉ cần 1/5 số
tiền vàng và bạc cần thiết cho công việc buôn bán, trao đổi và giao dịch
thương mại.
Chúng ta hãy giả định rằng toàn bộ số tiền lưu thông tại một nước nào
đó vào một thời kỳ nào đó lên tới khoảng 1 triệu sterling, một số tiền lúc đó
đủ để lưu thông toàn bộ sản phẩm của đất đai và lao động ở nước đó.
Chúng ta cũng giả thiết rằng một thời gian sau đó, các nhà ngân hàng và
chủ nhà băng phát hành các lệnh phiếu cho các người hữu quan lên tới một
triệu sterling, nhưng chỉ để lại trong các két sắt của họ 200.000 bảng để đáp
ứng các yêu cầu cấp thiết xảy ra. Vậy 800.000 bảng bằng vàng và bạc và 1
triệu tiền giấy vẫn được lưu hành, hay là 1.800.000 bảng bằng tiền giấy và
tiền kim loại vẫn được lưu hành đồng thời. Nhưng sản lượng hàng năm của
đất đai và lao động trong toàn quốc trước đó chỉ cần 1 triệu bảng để lưu
