Tiền luân chuyền của một nước nào đó chiếm một phần bao nhiêu so
với toàn bộ giá trị sản lượng hàng năm mà đang được lưu thông nhờ số tiền
đó, điều này có lẽ không thể xác định được.
Nhiều tác giả đã tính tỷ lệ này bằng 1/5, 1/10, 1/20 và 1/30 giá trị đó.
Nhưng với tỷ lệ dù nhỏ đến mức nào mà tiền luân chuyển có thể chiếm
trong toàn bộ sản lượng hàng năm, nhưng do một phần và thường là một
phần rất nhỏ của sản lượng đó được sử dụng cho việc bảo dưỡng ngành
công nghiệp, cho nên tiền luân chuyển luôn luôn phải chiếm một phần rất
đáng kể so với phần sản lượng nói trên. Vì vậy, khi giấy bạc được dùng để
thay thế tiền kim loại, và số vàng và bạc cần thiết cho việc luân chuyển có
thể giảm xuống còn 1/5 của số lượng cũ, nếu giá trị của phần lớn trong số
4/5 còn lại được cộng thêm vào các quỹ dùng để duy trì hoạt động kinh
doanh thì giá trị đó phải tạo thêm một phần rất đáng kể cho quy mô kinh
doanh đó, và do đó, cho giá trị của sản lượng hàng năm của đất đai và lao
động.
Một hoạt động loại này đã được thực hiện ở xứ Scotland trong khoảng
25, 30 năm vừa qua bằng cách thành lập các công ty ngân hàng mới ở hầu
hết các tỉnh thành, và cả ở một vài làng lớn nữa. Tác dụng của nó đúng như
đã được mô tả trên đây. Hoạt động kinh doanh của xứ Scotland hầu như
hoàn toàn được tiến hành thông qua các thương phiếu do các công ty ngân
hàng đó phát hành để thực hiện tất cả các loại giao dịch buôn và thanh toán.
Đồng tiền bằng bạc rất ít khi thấy xuất hiện trừ khi phải đổi một tờ giấy bạc
trị giá 20 shilling, và đồng tiền vàng lại được thấy ít hơn trên thị trường.
Nhưng mặc dù hành vi của các công ty đó không phải là hoàn hảo, và do đó
nghị viện phải ban hành một đạo luật để điều chỉnh hành vi đó, dù sao thì
đất nước cũng thu được mối lợi lớn từ quá trình kinh doanh của họ.
Tôi đã nghe người ta khẳng định rằng hoạt động thương mại tại thành
phố Glasgow tăng gấp đôi trong vòng 15 năm sau khi thành lập các ngân
hàng ở đó, và thương mại ở xứ Scotland đã tăng gấp hơn bốn lần từ khi
thành lập hai ngân hàng quốc doanh ở Edinburgh, một trong hai ngân hàng
này gọi là Ngân hàng Scotland, được thành lập bởi một đạo luật do nghị
viện ban hành năm 1695; ngân hàng kia gọi là Ngân hàng Hoàng gia thì do
